Dyskryminacja ze względu na wiek pracownika

Zgodnie z art. 11 ( 3) ustawy kodeks pracy, jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.
Wypowiedzenie pracownicy - kobiecie umowy o pracę tylko z tego powodu, że osiągnęła wiek emerytalny i nabyła uprawnienia emerytalne, jeżeli wiek emerytalny jest niższy dla kobiet niż dla mężczyzn, stanowi pośrednią dyskryminację ze względu na płeć (art. 11[3] kp). Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego stanowi bezpośrednią dyskryminację ze względu na wiek (art. 11[3] kp).Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego i nabycia prawa do emerytury jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 kp.
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 21 stycznia 2009 r. II PZP 13/2008

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks pracy ( Dz. U z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm.)

Zobacz Kodeks pracy

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Kiedy ustaje stosunek pracy na podstawie tzw. umowy na czas zastępstwa innego pracownika?

Umowa o pracę na czas nieobecności innego pracownika ustaje w następujących okolicznościach:

• Z upływem terminu, na który została zawarta.

• Z rozwiązaniem umowy przez porozumienie stron.

• Z upływem terminu wypowiedzenia.

• Z rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.

• Z wygaśnięcie umowy o pracę.

Zgodnie z art. 25 kp., Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.
Umowa o pracę na czas zastępstwa trwa aż do chwili powrotu do pracy zastąpionego pracownika albo też do momentu ustania jego stosunku pracy (np. przez wypowiedzenie lub w następstwie śmierci).
Z tą chwilą pracownik nie zastępuje już innego pracownika (bo pracownik ten nie jest już pracownikiem danego pracodawcy) i wobec tego umowa o pracę na czas określony się rozwiązuje.

Spośród umów terminowych umowa na zastępstwo jest dla pracownika najmniej korzystna, zarówno z tego względu, że z reguły czas jej trwania (faktycznego i prawnego) jest w dużym stopniu nieprzewidywalny (np. z powodu niepewności co do czasu trwania usprawiedliwionej nieobecności w pracy zastępowanego pracownika), jak i z tego względu, że - inaczej niż umowa o pracę na czas określony, umowa o pracę na czas wykonywania określonej pracy oraz umowa o pracę na okres próbny - nie ulega ona przedłużeniu do dnia porodu (także wtedy, gdy termin jej rozwiązania przypada po upływie trzeciego miesiąca, a przed dniem porodu - art. 177 § 3 kp).

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks pracy ( Dz. U z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm.)

Pracownik stara się o pracę w dużej instytucji finansowej. Przedstawiciel pracodawcy na pierwszej rozmowie kwalifikacyjnej oznajmił, że jeśli przejdzie pierwszy etap rekrutacji, to w trakcie drugiej rozmowy będę musiała poddać się badaniu na wykrywaczu kłamstw. Czy dopuszczalne jest w takich sytuacjach stosowanie wariografu?

Obecny stan prawny nie pozwala pracodawcom na przeprowadzanie badań za pomocą wariografu w celu uzyskiwania lub sprawdzania wiarygodności danych osobowych kandydata do pracy. Badania z użyciem „wykrywacza kłamstw” nie odpowiadają kryteriom selekcyjnym i naruszają podstawowe zasady prawa pracy. Pojęcie to nie znajduje nawet swojej obecności w przepisach. Tym samym niedorzecznością jest wprowadzenie tego rodzaju urządzeń do praktyki prawa pracy.
Zastosowanie wariografu przy ocenie kandydata na pracownika narusza jego dobra osobiste (wolność i sferę życia prywatnego) i jest sprzeczne z zasadą ponoszenia przez pracodawcę ryzyka osobowego. Ryzyko to nie powinno być ograniczane lub eliminowane metodami, które naruszają lub mogą stanowić naruszenie dóbr osobistych i konstytucyjnej wolności.

Wariografu nie można stosować nawet wówczas, gdy kandydat do pracy wyraził na to zgodę. Żadne bowiem przepisy nie zezwalają na tę procedurę.

Badanie wariografem może przeprowadzić tylko specjalnie wyszkolona osoba (biegły). Podczas badania (polegającego najczęściej na zadawaniu pytań, na które badany odpowiada tylko "tak" lub "nie") zadawane są trzy rodzaje pytań: obojętne, kontrolne i krytyczne.

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks pracy ( Dz. U z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm.)

Pracownik był zatrudniony na stanowisku krojczego przez 2 lata. W wyniku przeprowadzanej reorganizacji zakładu pracy pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę za wypowiedzeniem, a po prawie rocznej przerwie zatrudnił go ponownie na tym samym stanowisku. Czy zasadne jest skierowanie tego pracownika na badania wstępne? 

TAK. Pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania wstępne, nawet jeśli osoba ta była już jego pracownikiem i zatrudniona była na tym samym stanowisku. W czasie kiedy pracownik nie wykonywał pracy u tego pracodawcy, mogły bowiem zmienić się warunki pracy. Podczas przerwy w zatrudnieniu mógł również pogorszyć się stan zdrowia pracownika.
Art. 229. § 1. Kp stanowi że, wstępnym badaniom lekarskim podlegają:
1) osoby przyjmowane do pracy,
2) pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Dopuszczenie do pracy bez aktualnego badania lekarskiego nie jest elementem czynności prawnej (oświadczenia woli) zawarcia umowy o pracę, a więc nie może powodować jej nieważności z powodu celu skierowanego na obejście prawa (art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp oraz art. 211 pkt 5 i art. 229 kp).
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 7 lipca 2005 r. II UK 275/2004

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks pracy ( Dz. U z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm.)