Polega ona przede wszystkim na:
- zakazie wypowiadania przez pracodawcę i rozwiązywania umów o pracę;
- zakazie zmiany warunków pracy i płacy w drodze wypowiedzenia zmieniającego;
- zakazie rozwiązywania umów o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownicę;
- przedłużeniu do dnia porodu czasu trwania terminowej umowy o pracę;
- dopuszczalności wypowiadania lub rozwiązywania stosunku pracy tylko w ściśle określonych okolicznościach.
Od początku ciąży powstają obowiązki pracodawcy w stosunku do pracownic w ciąży. Ochrona ta jest kontynuowana w okresie urlopu macierzyńskiego, aż do jego ukończenia, jak też w pewnym zakresie w czasie urlopu wychowawczego.
Na żądanie pracodawcy pracownica będąca w ciąży powinna przedstawić stosowne zaświadczenie lekarskie. Jeżeli jednak pracownica nie przedstawi takiego zaświadczenia, a stan ciąży jest obiektywnie widoczny, pracodawca będzie ponosił odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów o ochronie pracy kobiet w ciąży.
Kobiet w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych. Zakaz ten obejmuje okres od chwili przedłożenia pracodawcy zaświadczenia lekarskiego o stanie ciąży i musi być przestrzegany również w przypadku, gdy pracownica wyrazi zgodę na pracę w tych godzinach.
Jeśli u pracodawcy obowiązuje rozkład czasu pracy, w którym wymiar czasu pracy został przedłużony do 12 godzin na dobę - wymiar czasu pracy kobiet w ciąży nie może przekraczać 8 godzin. Za czas powyżej 8 godzin, w którym pracownica nie świadczyła pracy, przysługuje jej wynagrodzenie, jakie by otrzymała, gdyby w tym czasie pracowała.
W związku z powyższym nie ma znaczenia to, czy pracownica wyraziła chęć pracy w godzinach nadliczbowych, powierzenie jej obowiązków w tym czasie jest niedopuszczalne i to nawet w przypadku, gdy pracownica chce złożyć pracodawcy na piśmie oświadczenie w tej sprawie.
Art. 100 § 1 Kodeksu pracy stanowi, że pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Oznacza to, że w każdym przypadku, gdyby pracodawca wydał pracownicy w ciąży polecenie pracy w godzinach nadliczbowych, pracownica może odmówić jego wykonania, nie narażając się na żadne konsekwencje z tego tytułu.
Naruszenie przepisów o czasie pracy lub przepisów o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych zagrożone jest zgodnie z art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy, karą grzywny od 1.000,00 zł do 30.000,00 zł co pracodawca powinien mieć na względzie.
Anna Jędrzejczak Radca prawny
www.kancelaria-radcy.com