Kto nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych? Kto musi wyrazić na nią zgodę?

• Godziny nadliczbowe
• Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych
• Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych

Godziny nadliczbowe

W art. 151 § 1 Kodeksu pracy czytamy że:

"Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

1. konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2. szczególnych potrzeb pracodawcy."

Powyższego przepisu § 1 pkt 2 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Pracą w godzinach nadliczbowych jest więc najczęściej praca ponad 8 godzin na dobę lub praca ponad przeciętnie 40 godzin na tydzień.

Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych

Zgodnie z art. 100 § 1 i 2 Kodeksu pracy, pracownik jest zobowiązany:

• stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę,
• dbać o dobro zakładu pracy.

Z tego wynika, że - co do zasady - wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych na polecenie pracodawcy jest obowiązkiem pracownika.

Od tej zasady jest jednak wyjątek. Istnieje bowiem grupa pracowników, których obowiązuje bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych. Należą do niej pracownicy młodociani, kobiety w ciąży i pracownicy niepełnosprawni.

Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych

Istnieje również grupa pracowników, którzy mogą odmówić wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych lub mówiąc inaczej - muszą wyrazić na nią zgodę. Do niej zaliczają się rodzice wychowujący dzieci w wieku do lat 4 oraz pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (jeżeli dotyczy to szczególnych potrzeb pracodawcy).

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Źródło:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
• Państwowa Inspekcja Pracy