Dyżur
Dyżur oznacza sytuację, w której pracownik pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę, w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Oznacza to, że dyżur nie musi być połączony ze świadczeniem pracy.
Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika zarówno do dobowego, jak i tygodniowego odpoczynku.
Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego - wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.
Zobacz serwis: Zarobki i prawo
Nadgodziny
Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- szczególnych potrzeb pracodawcy.
Zobacz: Praca w godzinach nadliczbowych bez zgody pracodawcy
Nadgodziny a dyżur
Analizując zagadnienie godzin nadliczbowych w kontekście dyżuru należy wyjaśnić, że dyżur jest jednym z obowiązków pracowniczych, stanowi bowiem dodatkowe zadanie robocze, po normalnych godzinach pracy, bez względu na to, czy zadanie mieściło się w ramach uzgodnionego rodzaju pracy, czy też wykraczało poza ten rodzaj. W czasie dyżuru pracownik pozostaje w stanie pogotowia i nie wykonuje jednocześnie żadnych dodatkowych czynności.
W przypadku, gdy w czasie dyżuru pracownik wykonuje dodatkowe czynności na rzecz i w interesie pracodawcy, należy czas przeznaczony na ich wykonanie zaliczyć do czasu pracy. Zależnie od tego, ile czasu pracy pracownik poświęcił na wykonywanie tych czynności, czas dyżuru wlicza się w odpowiedniej części lub w całości do czasu pracy.
Godziny efektywnej pracy podczas dyżuru, jako przekraczające normy czasu pracy ustalone dla pracownika, są traktowane jako godziny nadliczbowe. Oznacza to, że pracownik może za nie żądać dodatkowego wynagrodzenia bądź też czasu wolnego.
Pełnienie dyżuru nie jest jednoznaczne z wykonywaniem pracy w godzinach nadliczbowych. W czasie dyżuru pracownik czeka na wykonywanie pracy, natomiast w czasie pracy w godzinach nadliczbowych pracownik wykonuje swoje obowiązki.