Komu nie wolno zlecić pracy w nadgodzinach?

Praca w nadgodzinach

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

W świetle przepisów Kodeksu pracy, praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa w przypadku: 

1. konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii (np. powódź, pożar, trzęsienie ziemi, katastrofy ekologiczne, drogowe, kolejowe lub lotnicze, a także wszelkiego rodzaju awarie maszyn i urządzeń), 

2. szczególnych potrzeb pracodawcy.

Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych

Przepisy wprowadzają w stosunku do niektórych pracowników zakaz pracy w godzinach nadliczbowych. Oznacza to, że pracodawca nie będzie mógł powierzyć tym pracownikom pracy ponad obowiązujące ich normy czasu pracy.

Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych obowiązuje:

1. Pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w przypadku zlecenia wykonywania pracy w nadgodzinach z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

2. Kobiety w ciąży – zakaz ten ma charakter bezwzględny, a więc nie uchyla go nawet zgoda pracownicy. Obowiązuje on od chwili przedstawienia pracodawcy przez pracownicę zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży. Ustawodawca zapewnia w ten sposób pracownicom w ciąży wzmożoną ochronę zdrowia i maksymalny czas odpoczynku.

Zobacz również: Kiedy praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna?

Zakaz pracy w nadgodzinach kobiet w ciąży jest bezwzględny, tzn. nie uchyla go nawet zgoda pracownicy.

3. Pracowników opiekujących się dzieckiem w wieku do lat 4. Dotyczy to zarówno pracownika, który sprawuje opiekę nad własnym dzieckiem, jak również nad dzieckiem, którego jest prawnym opiekunem lub nad dzieckiem przyjętym na wychowanie. Co ważne, zakaz ten uchyla zgoda pracownika na pracę w nadgodzinach. 

4. Pracowników młodocianych, czyli tych którzy ukończyli lat 16, a nie ukończyli lat 18.

5. Pracowników, którzy przedstawili zaświadczenie lekarskie o niemożności wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych.

6. Pracowników, u których stwierdzono objawy powstawania choroby zawodowej.

7. Pracowników niepełnosprawnych z wyjątkiem osób zatrudnionych przy pilnowaniu mienia oraz osób, które przedstawią zaświadczenie lekarskie, wystawione przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne.

Zobacz również serwis: Godziny nadliczbowe

Złamanie zakazu przez pracodawcę

Pracownicy, którzy są objęci zakazem pracy w godzinach nadliczbowych mają prawo odmówić wykonywania pracy ponad obowiązujące ich normy czasu pracy. Jeśli natomiast pracodawca zleci im pracę w nadgodzinach popełnia wykroczenie. Zgodnie z art. 281 Kodeksu pracy, pracodawca który narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.