Praca w godzinach nadliczbowych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, praca w godzinach nadliczbowych jest pracą wykonywaną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający w obowiązującego pracownika systemu i rozkładu pracy. Dopuszczalna jest w razie:
1. konieczności przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia, zdrowia, mienia, środowiska albo usunięcia awarii;
2. szczególnych potrzeb pracodawcy, czyli okoliczności, których z góry nie można przewidzieć (ustala je samodzielnie pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu).
Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + e-book „Zmiany w prawie pracy 2018/2019”
Pracownik nie może dokonywać samodzielnej oceny, czy potrzeby pracodawcy uzasadniają pracę w nadgodzinach. W przypadku, gdy odmówi wykonania pracy, ponosi odpowiedzialność za naruszenie swoich podstawowych obowiązków. Takie zachowanie może nawet doprowadzić do nałożenia na niego kary porządkowej, a w skrajnych przypadkach może być podstawą rozwiązania umowy o pracę.
Ograniczenia
Ustawodawca wprowadził ograniczenia, przede wszystkim po to, aby zabezpieczyć pracowników przed nadużywaniem możliwości polecenia im wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy.
Limit roczny
Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. Z kolei praca związana z koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej nie jest limitowana.
Dopuszczalne jest ustalenie innego limitu, nawet większego niż 150 godzin, w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Limit godzin nadliczbowych dotyczy wszystkich pracowników, bez względu na to jakie zajmują stanowisko, ich rozkład czasu czy też system wynagradzania.
Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać 48 godzin w przeciętnym okresie rozliczeniowym. Z tym, że ograniczenie to nie dotyczy pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.
Uwzględniając, że jeden rok składa się z 52 tygodni, to maksymalna liczba godzin nadliczbowych w jednym roku nie może przekraczać 416 godzin. Wynika to z następującego obliczenia:
52 (liczba tygodni w roku) x 8 (dopuszczalna liczba przekroczenia 40 godzinnego przeciętnego tygodnia pracy) = 416 godzin
Regulacje ta wynika z art. 131 § 1 kodeksu pracy, wprowadzającego pojęcie tzw. łącznego czasu pracy, który obejmuje zasięgiem prace wynikającą z norm czasu pracy oraz pracę w godzinach nadliczbowych.
Zobacz również serwis: Praca kobiet