REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowy cywilnoprawne - jaki zakres kontroli PIP?

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają umowy cywilnoprawne (zwłaszcza umowy zlecenia i o dzieło). Inspektor pracy może sprawdzić, czy łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej umowie, nie nosi cech stosunku pracy.
Zatrudnienie w warunkach określonych w Kodeksie pracy dla umowy o pracę jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków właściwych dla stosunku pracy jest niedopuszczalne i może zostać zakwestionowane przez inspektora pracy w trakcie kontroli. t
Warunki uznania umowy za umowę o pracę
Inspektorzy pracy sprawdzają umowy cywilnoprawne analizując, czy osoba świadcząca pracę na podstawie takiej umowy zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz zatrudniającego podmiotu i pod jego kierownictwem oraz w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie, a także czy w zamian za świadczenie pracy podmiot zatrudniający zobowiązuje się do zatrudniania danej osoby za wynagrodzeniem. Jeżeli powyższe warunki zostały spełnione, strony łączy faktycznie stosunek pracy, mimo że umowa między nimi została nazwana inaczej.
Dopuszczalność zawarcia umowy cywilnoprawnej
Zatrudniając osobę na podstawie umowy zlecenia warto sobie zadać przede wszystkim następujące pytania:
• czy zleceniobiorca (będący osobą fizyczną) jest zobowiązany wykonywać pracę osobiście (nie może samodzielnie powierzyć wykonywania zadań innej osobie),
• czy zleceniobiorca jest zobowiązany przychodzić do zakładu pracy (innego miejsca) w wyznaczonych godzinach, czy musi podpisywać listę obecności,
• czy zleceniobiorca jest zobowiązany na bieżąco wykonywać czynności określane przez zleceniodawcę,
• czy sposób realizacji zadań został przez zleceniodawcę ściśle określony.
Jeżeli odpowiedź na powyższe pytania jest pozytywna, występuje duże prawdopodobieństwo, że zarówno inspektor pracy, jak i sąd pracy uznają, że umowa cywilnoprawna ma charakter jedynie pozorny, a w istocie doszło do nawiązania stosunku pracy.
Przykład
W sklepie „Metalex” rozwiązano umowy o pracę z osobami zatrudnionymi na stanowisku sprzedawcy i zawarto z nimi umowy zlecenia na „sprzedaż towarów metalowych”. W trakcie kontroli inspektor pracy stwierdził, że zleceniobiorcy są zobowiązani przychodzić do sklepu zgodnie z grafikiem opracowywanym przez właściciela. Każdy z nich jest zobowiązany podpisywać listę obecności. W umowie zobowiązali się do „osobistego wykonywania zadań i niewpuszczania na zaplecze sklepu osób postronnych”. Właściciel sklepu w ciągu dnia zwykle powierzał wybranym przez siebie zleceniobiorcom takie zadania, jak np. sprzątanie, układanie towarów na półkach, przyjmowanie towaru. W wyniku kontroli inspektor pracy uznał, że umowy zlecenia mają charakter pozorny, a w istocie doszło do nawiązania stosunku pracy. Dlatego skierował do sądu pracy pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy. Ponadto pracodawca został ukarany.


 

REKLAMA

Podobne pytania, jak zaproponowane wyżej w stosunku do umowy zlecenia, warto zadać sobie zawierając umowę o dzieło. O ile jednak umowa zlecenia zobowiązuje do starannego działania i wystarczy w niej określić rodzaj wykonywanych czynności (np. reprezentowanie firmy przed określonymi urzędami), o tyle w umowie o dzieło określony musi być końcowy i sprawdzalny, oczekiwany przez zamawiającego rezultat (np. wykonanie mebli do biura, dokonanie remontu szatni itp.). Decyzja o sposobie wykonania dzieła powinna być pozostawiona przyjmującemu zamówienie – byleby dzieło miało cechy określone w umowie. Przyjmujący zamówienie nie może być związany poleceniami zamawiającego, gdyż nie istnieje między nimi stosunek podporządkowania – w odróżnieniu umowy o pracę.
Umowy cywilnoprawne z własnymi pracownikami
Zdarza się, że pracodawcy zawierają ze swoimi pracownikami dodatkowe umowy cywilnoprawne (oprócz umowy o pracę) na wykonywanie prac tego samego rodzaju, jakie wykonywane są w ramach stosunku pracy. Ma to na celu m.in. uniknięcie wypłacania pracownikom dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Działania takie są jednak niedopuszczalne i mogą być przyczyną ukarania pracodawcy podczas kontroli PIP.
W razie wątpliwości
Zdarzają się przypadki, że umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem. O jej rodzaju decyduje wtedy zgodny zamiar stron i cel umowy.


 

Przykład
W trakcie kontroli inspektor pracy stwierdził, że w przedsiębiorstwie „Digit” zatrudniono na podstawie umowy zlecenia Jana K. jako przedstawiciela handlowego. W zasadzie był o­n zobowiązany do osobistego świadczenia pracy, ale niekiedy zdarzało się, że towar rozwoził do sklepów jego syn – przeciw czemu zleceniodawca nie oponował. Jan K. nie miał ściśle wyznaczonych godzin pracy, ale był zobowiązany codziennie odwiedzać wyznaczone sklepy. W firmie obowiązywała procedura dotycząca postępowania z klientem, do której przestrzegania był zobowiązany Jan K. Wysokość jego wynagrodzenia ustalano na podstawie wyników sprzedaży. Przesłuchany przez inspektora Jan K. oświadczył, że nie jest zainteresowany umową o pracę, gdyż dodatkowo prowadzi mały zakład ślusarski i forma umowy zlecenia jest dla niego dogodna. W rezultacie kontroli inspektor pracy nie dopatrzył się nieprawidłowości w zakresie zawartej z Janem K. umowy.
Gdy umowę zawarto nieprawidłowo
Jeżeli w trakcie kontroli inspektor pracy ustali, że w danym przedsiębiorstwie (instytucji) zawierane są umowy cywilnoprawne, chociaż faktycznie należałoby zastosować umowy o pracę, może użyć różnego rodzaju środków prawnych.


 

Ważne
Inspektor nie wydaje orzeczenia o stwierdzeniu istnienia stosunku pracy, gdyż jego wydanie należy do kompetencji sądu pracy.
Zwykle w rezultacie stwierdzenia nieprawidłowości inspektor pracy kieruje do kontrolowanego podmiotu wystąpienie, w którym wskazuje na konieczność zastąpienia umów cywilnoprawnych umowami o pracę. Wystąpienie nie jest decyzją administracyjną, dlatego nie podlega przymusowemu wykonaniu w formie egzekucji administracyjnej. Pracodawca jest jednak zobowiązany w terminie wskazanym w wystąpieniu poinformować inspektora pracy o terminie i sposobie wykonania ujętych w nim wniosków.


 

Zagrożenie
Zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę, jest wykroczeniem.
Inspektor pracy może z tego tytułu ukarać pracodawcę mandatem karnym (do wysokości 1000 zł) lub skierować wniosek o ukaranie do sądu grodzkiego.
Rezultatem kontroli inspektora pracy może być także skierowanie przez niego i do sądu pracy powództwa przeciwko pracodawcy na rzecz pracownika o ustalenie istnienia stosunku pracy. W takim przypadku inspektor występuje w postępowaniu przed sądem pracy po stronie pracownika – reprezentując jego interesy. W praktyce inspektorzy z uprawnienia do wniesienia powództwa korzystają dość rzadko i ma to miejsce w przypadku stwierdzenia szczególnie rażących naruszeń. W razie potrzeby inspektorzy pracy informują jednak pracowników o zasadach sporządzania i kierowania powództwa przeciwko pracodawcy.
Dokumenty podlegające kontroli
Prowadząc kontrolę w zakresie zatrudniania osób na podstawie umów cywilnoprawnych inspektor pracy może zażądać od pracodawcy okazania wszystkich niezbędnych dokumentów dotyczących danej osoby. W szczególności będzie to zawarta z pracownikiem na piśmie umowa. Ponadto sprawdzeniu mogą podlegać takie dokumenty, jak np. różnego rodzaju regulaminy stosowane w zakładzie, zakresy czynności, dokumenty dotyczące czasu pracy (grafiki, karty wejść i wyjść itd.). Inspektor może również przesłuchać zarówno osobę zatrudniającą, jak i osoby zatrudniane.


 

Dalszy ciąg materiału pod wideo
Podstawa prawna:
• art. 22 i art. 281 pkt 1 Kodeksu pracy,
• art. 631 i art. 462 Kodeksu postępowania cywilnego,
• art. 627–646 oraz art. 734–751 Kodeksu cywilnego.
• art. 8 ust. 1 pkt 11a, art. 9 pkt 5, art. 21 pkt 2 i art. 21d ustawy z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU z 2001 r. nr 124, poz. 1362 ze zm.)
• art. 17 § 2, art. 95 § 3, art. 96 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.


 

Rafał Janicki




 

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Żałoba narodowa. Czy dzień żałoby narodowej jest dniem wolnym od pracy?

Kwestie dotyczące wprowadzenia żałoby narodowej w Polsce uregulowane są ustawą z 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Czym jest żałoba narodowa? Kiedy jest wprowadzana? Czy dzień żałoby narodowej jest dniem wolnym od pracy?

Pociąg do Chorwacji 2025. Minister Klimczak: obiad w Warszawie śniadanie w Rijece; bilety od 200 zł. PKP Intercity pracuje nad bezpośrednim połączeniem

Minister infrastruktury Dariusz Klimczak poinformował 10 kwietnia 2025 r., że wystąpił do swoich odpowiedników w Austrii, by połączenie kolejowe z Polski do Rijeki w Chorwacji było realizowane od 1 lipca tego roku. "PKP Intercity jeszcze o tym nie mówi, ale ja mogę zdradzić - zaznaczając, że to jest dopiero początek naszych obliczeń, uzależnionych od zgód innych państw - być może udałoby się pojechać za 200 zł z Warszawy do Chorwacji" - przekazał minister Klimczak. Dodał, że to byłby najtańszy bilet.

Papież Franciszek zmienił zasady dotyczące pochówku. Zmiany mają już pół roku

W Poniedziałek Wielkanocny, 21 kwietnia 2025 r. kardynał Farrell w komunikacie przekazanym przez watykańskie biuro prasowe poinformował o śmierci Papieża Franciszka. 20 listopada 2024 r. zmienione zostały zasady dotyczące pochówku.

W Poniedziałek Wielkanocny zmarł papież Franciszek. Miał 88 lat

Papież Franciszek zmarł w Poniedziałek Wielkanocny, 21 kwietnia o godzinie 7.35 - poinformował kardynał Farrell w komunikacie przekazanym przez watykańskie biuro prasowe. Franciszek (Jorge Mario Bergoglio), który zmarł w wieku ponad 88 lat, to jeden z najstarszych papieży w dziejach Kościoła. Jego pontyfikat trwał 12 lat i cztery miesiące.

REKLAMA

Zmarł Papież Franciszek. W jaki sposób będzie przebiegał wybór nowej głowy Kościoła katolickiego i czy w konklawe będą uczestniczyli również świeccy mężczyźni i kobiety?

W Poniedziałek Wielkanocny, 21 kwietnia 2025 r. – Watykan poinformował o śmierci Papieża Franciszka. „Najdrożsi bracia i siostry, z głębokim smutkiem muszę ogłosić śmierć naszego Ojca Świętego Franciszka. (…) Z ogromną wdzięcznością za jego przykład, jako prawdziwego ucznia Pana Jezusa, polecamy duszę Papieża Franciszka nieskończonej miłosiernej miłości Boga Trójjedynego” – ogłosił o godz. 9:45 kardynał Kevin Farrell, kamerling Izby Apostolskiej. W jaki sposób, będzie przebiegał wybór nowej głowy Kościoła katolickiego i czy w konklawe będą uczestniczyli również świeccy mężczyźni i kobiety?

Watykan: zmarł papież Franciszek w Wielki Poniedziałek o godz. 7.35 [21 kwietnia 2025 r.]

W Wielki Poniedziałek zmarł papież Franciszek.

Twoje długi mogą zostać całkowicie umorzone bez obowiązku dokonywania jakichkolwiek spłat. To szansa na nowy start dla tysięcy osób

W ramach upadłości konsumenckiej – jeżeli zachodzą ściśle określone w ustawie przesłanki – dłużnik może uzyskać całkowite umorzenie swoich zobowiązań, bez obowiązku dokonywania jakichkolwiek spłat i tym samym – nowy start w życiu. Z rozwiązania takiego, mogą skorzystać m.in. zadłużeni seniorzy, prowadzący jednoosobowe gospodarstwa domowe, którzy uzyskują świadczenia zbliżone do najniższej emerytury.

Urlop stażowy 2025: po 10 latach pracy 30 dni urlopu wypoczynkowego, po 15 latach - 35 dni, po 20 latach - 40 dni. Czy wejdzie? Mamy stanowisko resortu pracy

Obecnie analizuje się zagadnienie urlopu stażowego. Idea jest bardzo prosta: pracownikom z krótszym stażem (do 10 lat) przysługuje 20-dniowy urlop wypoczynkowy w 100% finansowany przez pracodawcę, natomiast po przekroczeniu dziesięcioletniego okresu pracy zamiast dotychczasowych 26 dni, wypoczynek zostałby zwiększony do 30 dni, a potem – o kolejne 5 dni za każde następne 5 lat. Resort pracy zajmuje pozytywne stanowisko na wprowadzenie tzw. urlopu stażowego, bo proponowane zmiany mają solidne uzasadnienie zarówno logiczne, społeczne jak i prawne. Zresztą – przecież już teraz w wielu zawodach obowiązują dłuższe urlopy.

REKLAMA

Biorą się za listonoszy: bo nie dostarczają przesyłek i awiz, a terminy urzędowe i sądowe biegną. Sprawa skierowana do Urzędu Komunikacji Elektronicznej

Kto z nas nie spotkał się taką sytuacją, że listonosz nie dostarczył przesyłki, nie podjął nawet takiej próby i z automatu zostawił w skrzynce awizo. Mato miejsce szczególnie w dużych miastach, z blokami bez wind. To jeszcze nic, czasami tego awiza nie ma! Możemy przeczytać np. taką skargę: "Poczta nie dostarczyła mi awizo do sądu w Lublinie co mam teraz zrobić. Rozmawiałam z listonoszem to się bezczelnie wypiera. Dlaczego przez czyjąś głupotę mam cierpieć?" Problem rzeczywiście istnieje, bo istnieje skutek doręczenia i pewne terminy biegną.

III grupa inwalidzka - stopień lekki. Co w 2025 roku?

Orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim, dawniej określane jako trzecia grupa inwalidzka (III grupa) definiuje osoby, których naruszona sprawność organizmu powoduje istotne pogorszenie zdolności do wykonywania pracy lub ograniczenia w pełnieniu ról społecznych. W 2025 roku władze, PFRON, a także rząd i samorządy przygotowały szereg udogodnień oraz wsparć finansowych dla beneficjentów tego stopnia niepełnosprawności. Przyglądamy się najważniejszym z nich.

REKLAMA