Dni wolne od pracy
Każdy pracownikowi ma prawo do korzystanie z dni wolnych od pracy z tytułu obowiązywania zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.
Od pracodawcy zależy, jaki dzień tygodnia (przypadający w innym dniu niż niedziela czy też święto) będzie dla pracownika dniem wolnym z tego tytułu. Najczęściej jest to sobota. Warto wiedzieć, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby był to inny dzień tygodnia, np. poniedziałek czy wtorek.
Wyjątkowe sytuacje
Zasadą jest wykonywanie pracy przez pięć dni w tygodniu. Istnieją przypadki, w których dopuszczalne jest wykonywania przez pracownika pracy w dniu dla niego wolnym. Pracownik ma prawo do rekompensaty takiej pracy.
Wykonywanie pracy w dniu wolnym jest możliwe w razie wystąpienia przesłanek uzasadniających wydanie przez pracodawcę polecenia pracy w godzinach nadliczbowych. Do sytuacji takich zaliczymy konieczność:
- prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- wykonywania pracy ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.
Dzień wolny
Pracownik wykonujący pracę w dzień dla niego wolny, ma prawo do dnia wolnego od pracy. Powinien być on udzielony do końca okresu rozliczeniowego w terminie uzgodnionym z pracownikiem.
Niezależnie przez jaką liczbę godzin pracownik pracował w dniu dla niego wolnym, ma prawo do całego dnia wolnego. Takie rozliczenie zapewnieni pracownikowi odpowiednią w skali roku liczbę dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Najczęściej są to 52 dni.
Czy jest to praca w godzinach nadliczbowych
Należy się zastanowić, czy praca wykonywana w dniu, który miał być dla pracownika wolny, była pracą w godzinach nadliczbowych.
Należy ustalić, czy pracownik wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych na dobę. Jeżeli w takim dniu pracownik wykonywał pracę ponad dobową normę czasu pracy, czyli świadczył ją np. przez 11 godzin, to praca w 9, 10 i 11 godzinie, będzie pracą w godzinach nadliczbowych na dobę. Za taką pracę oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę takiej pracy.
Następnie należy ustalić, czy pracownik świadczący pracę w dniu wolnym od pracy przekroczył średniotygodniową normę czasu pracy. Odpowiadamy na pytanie czy pracownik pracował ponad 40 godzin w tygodniu.
Do sytuacji takiej może dojść, jeśli w okresie rozliczeniowym nie dojdzie do udzielenia pracownikowi innego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę wykonywaną w dniu wolnym. Wtedy praca w ciągu pierwszych ośmiu godzin w dniu wolnym spowoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy. Liczba dni roboczych w okresie rozliczeniowym będzie wyższa niż wynikająca z nominalnego czasu pracy w tym okresie.
Dodatek do wynagrodzenia
Z tytułu pracy nadliczbowej przekraczającej średniotygodniową normę czasu pracy pracownikowi przysługuje:
- normalne wynagrodzenie
- oraz dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej.
Jeśli pracodawca nie udzielił pracownikowi dnia wolnego w zamian za wykonywanie pracy w dniu, dla niego wolnym, popełni wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika zagrożone jest karą grzywny. Pracownikowi wykonującemu pracę w dniu wolnym zawsze przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy. Niezależnie od tego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wraz z dodatkiem - jeżeli praca w dniu, który miał być dla niego wolnym będzie pracą w godzinach nadliczbowych.