Ustawą z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2014 poz. 877), zwaną dalej „ustawą nowelizującą", ustawodawca wprowadził zmiany dotyczące czasu pracy osób niepełnosprawnych. Zmiany te przywracają regułę obowiązującą przed 1 stycznia 2012 r., a mianowicie, że czas pracy osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z mocy samego prawa nie może przekroczyć 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
Wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego
Zobacz również: Umowa o pracę zawarta na czas określony - WZÓR
Czas pracy niepełnosprawnych wg TK
Obecne zmiany zostały zapoczątkowane wyrokiem Trybunału Konstytucyjny z dnia 13 czerwca 2013 r., sygn. akt K 17/11, który ogłoszony został w dniu 9 lipca 2013 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 791. Trybunał w powyższym wyroku orzekł o niezgodności z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, ze zm.), zwanej dalej "ustawą o rehabilitacji zawodowej", w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 226, poz. 1475), która weszła w życie od dnia 1 stycznia 2012 r., w zakresie, w jakim przepis ten uzależniał zastosowanie skróconego czasu pracy do osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy.
Trybunał Konstytucyjny odroczył utratę mocy obowiązującej przepisu, orzekając, że w zakresie wskazanym w sentencji wyroku przepis ten traci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, tj. od dnia 10 lipca 2014 r.
Sztywny czas pracy niepełnosprawnego
Rozpoczynając analizę obecnie obowiązującej regulacji, należy wskazać, że przepis art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej przewiduje, że czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Regulacja ta dotyczy każdej osoby niepełnosprawnej bez względu na jej stopień niepełnosprawności. W tym miejscu należy podkreślić, że czas pracy osób niepełnosprawnych jest ustalony w sposób stały, gdyż norma tygodniowa nie ma charakteru przeciętnego. Oznacza to, że dopuszczalna tygodniowa ilość godzin pracy osób niepełnosprawnych jest „sztywna" i nie może być bilansowana w ramach okresu rozliczeniowego elastyczniejszymi zasadami dotyczącymi ustalania dobowego wymiaru czasu pracy, który np. w równoważnym systemie czasu pracy może zostać przedłużony nawet do 24 godzin na dobę.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Skrócenie wymiaru czasu pracy
Natomiast w ust. 2 cytowanego powyżej artykułu ustawodawca wskazał wyjątek od powyższej zasady, stanowiąc, że czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Niemniej jednak możliwość stosowania skróconego czasu pracy wynikającego z powyższego ustępu, była dotychczas uzależniona od wydania przez lekarz przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy. Tym samym czas pracy pracowników posiadających orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zasadniczo wynosił 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a nie mógł przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo dopiero w przypadku dostarczenia pracodawcy stosownego zaświadczenia, o którym była mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej.
Zmiany w czasie pracy osób niepełnosprawnych
Od 10 lipca 2014 r. (choć ustawa nowelizująca weszła w życie w dniu 16 lipca 2014 r.) od osób o znacznym bądź umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie jest wymagane już zaświadczenie lekarskie w celu zastosowania skróconego czasu pracy. Z mocy samego prawa wymiar czasu pracy tych osób nie może bowiem przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
W związku z powyższym pracodawcy powinni poinformować wszystkich pracowników niepełnosprawnych o wprowadzonych zmianach w zakresie ich czasu pracy oraz powinni dokonać zmian w umowach o pracę, w których wprost określony został wymiar czasu pracy, bądź powinni dokonać takich zmian w informacjach dla pracowników o warunkach ich zatrudnienia.
Ustawa nowelizująca oprócz zmiany ust. 2 art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej, uchyliła również ust. 2a tego przepisu, w myśl którego skróconą normę czasu pracy stosowało się od dnia przedstawienia pracodawcy zaświadczenia poświadczającego celowość jej zastosowania. Zdaniem ustawodawcy konieczne stało się również uchylenie ust. 4, traktującego o kosztach badań, gdyż regulacja w nim zawarta stała się niecelowa.
Mając na uwadze powyższe od 10 lipca 2014 r. pracownik, będący osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowany lub znacznym, jeśli chce pracować w większym wymiarze niż 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo musi otrzymać stosowne zaświadczenie od lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku od lekarza sprawującego opiekę nad nim.
Zobacz również: Kalkulator wynagrodzeń
Zatrudnianie niepełnosprawnych w godzinach nadliczbowych
Bez zmian pozostał ust. 3 art. 15 ustawy rehabilitacyjnej, z którego wynika, że osoby niepełnosprawne nie mogą być zatrudnione w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Ustawa nowelizująca nie zmieniła natomiast przepisu art. 16 ustawy o rehabilitacji zawodowej, który przewiduje dwa wyjątki od regulacji zawartych w art. 15 tej ustawy. Mianowicie przepisu art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej nie stosuje się po pierwsze do osób zatrudnionych przy pilnowaniu, a po drugie, gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Dni wolne od pracy w 2015 roku
Wynagrodzenie osoby niepełnosprawnej
Kończąc niniejszą analizę czasu pracy osób niepełnosprawnych, należy wskazać jeszcze na przepis art. 18 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej, z którego wynika, że stosowanie norm czasu pracy, o których mowa w art. 15, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Natomiast godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy czasu pracy, o których mowa w art. 15, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm (art. 18 ust.2 ustawy o rehabilitacji zawodowej).
Bez znaczenia jest więc, czy osoba niepełnosprawna ma stałe wynagrodzenie miesięczne, czy ma stawkę godzinową. Mimo że będzie pracowała godzinę krócej, jej wynagrodzenie nie ulegnie zmianie. Pracodawcy nie mogą w żaden sposób tego wynagrodzenia modyfikować tylko i wyłącznie z tego powodu, że teraz osoby niepełnosprawne będą pracowały krócej.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Czas pracy niepełnosprawnych od lipca 2014
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp. k. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.