Odsetek pracujących matek, które decydują się łączyć pracę z wychowywaniem dzieci wzrasta z roku na rok. Dlatego też tak istotne znaczenie mają uprawnienia przysługujące pracującym kobietom w tym okresie. Wśród nich znajduje się również art. 187 Kodeksu pracy. Przerwa na karmienie odgrywa istotną rolę w przypadku kobiet karmiących piersią, które o nią wnioskują. Co więcej, orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje na wzmożoną ochronę kobiet w okresie ciąży.
Jakie uprawnienia ma kobieta w ciąży?
Ogólne uprawnienia przysługujące pracownicom
Wśród wielu przywilejów rodzicielskich znajdują się takie, które przysługują pracującym kobietom w okresie ciąży, a także zwłaszcza po jej zakończeniu. Należy podkreślić, iż takie uprawnienia należą się kobietom pracującym na podstawie stosunku pracy. Do przykładowych korzyści wynikających z takiego stanu rzeczy należą:
- prawo do urlopu macierzyńskiego,
- prawo do zwolnień na badania lekarskie,
- zakaz pracy w porze nocnej i przerywanym systemie czasu pracy,
- niedelegowanie poza stałe miejsce pracy,
- niezatrudnianie w godzinach nadliczbowych,
- nierozwiązywalność umowy o pracę w okresie ciąży i w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego,
- prawo do zwolnienia z pracy w celu sprawowania opieki nad dzieckiem i przerwa na karmienie.
Ochrona trwałości stosunku pracy kobiet w ciąży w orzecznictwie Sądu Najwyższego
Kobiety w okresie ciąży zasługują na wzmożoną ochronę. Sąd Najwyższy wielokrotnie stanął na stanowisku broniącym ich praw. Poniższe wyroki wskazują różne sytuacje, na przykład:
Wyrok z SN 2.06.1995 r. (sygn. akt I PRN 23/95) stanowi, iż - zakaz rozwiązywania umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży (art. 177 § 1 Kodeksu pracy) ma zastosowanie również, gdy zaszła ona w ciążę w okresie trwania wypowiedzenia.
Wyrok z 16.12.1999 r. (sygn. akt I PKN 468/99) stanowi, iż - ze względu na ciążę (art. 177 § 1 Kodeksu pracy) ochrona trwałości stosunku pracy istnieje również, gdy kobieta poroniła przed upływem okresu wypowiedzenia.
Wyrok z 19.03.2002 r., (sygn. akt I PKN 156/01) stanowi, iż - jeśli pracownica nie wie, że jest w ciąży i złożyła oświadczenie woli, które zmierza do rozwiązania umowy o pracę, może się skutecznie uchylić od jego skutków niezależnie od tego, czy błąd został wywołany przez pracodawcę, czy wiedział on o nim lub mógł go z łatwością zauważyć.
Wymiar przerw przysługujących na karmienie
Przerwy na karmienie piersią wliczane są do czasu pracy, tak jakby kobieta normalnie świadczyła pracę.
Czy pracownicy przysługuje przerwa na karmienie?
Przerwy w pracy przeznaczone na karmienie piersią przysługują w różnym wymiarze w zależności od liczby urodzonych dzieci oraz od wymiaru czasu pracy, w jakim kobieta była zatrudniona. Tak więc art. 187 § 1 Kodeksu pracy jasno stanowi, że takiej kobiecie przysługują:
- w przypadku jednego dziecka - dwie przerwy po 30 minut,
- w przypadku więcej niż jednego dziecka - dwie przerwy po 45 minut każda (tj. 1,5 godziny).
Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.
Prawo do przerwy w pracy pracownicy karmiącej piersią
Powyższa regulacja odnosi się tylko do kobiet, których dzienny czas pracy przekracza 6 godzin. W przypadku zaś kobiet pracujących dziennie w czasie nieprzekraczającym 6 godzin, przysługuje tylko jedna przerwa na karmienie. Ma tu więc znaczenie wymiar dobowego czasu pracy, ponieważ § 2 Kodeksu pracy stanowi, że pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godzinny dziennie takowe przerwy nie przysługują.
Co więcej, kobieta karmiąca może wcześniej kończyć lub później zaczynać pracę, jednak skrócenie czasu pracy w ten sposób powinno odpowiadać długości przerw jej przysługujących.
Wyjątek: Jeśli chodzi o kobiety nauczycielki (co wynika z art. 69 Karty Nauczyciela), które wykonują ponad 4 godziny ciągłej, dziennej pracy, przysługuje im to uprawnienie w postaci jednogodzinnej przerwy wliczanej do czasu pracy.
Okres korzystania z uprawnienia karmienia piersią
Kodeks pracy ani nie określa maksymalnego czasu korzystania z przywileju ani też nie uzależnia jego przysługiwania od wieku dziecka. Nie nakłada również obowiązku w postaci przedłożenia przez kobietę pracodawcy zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego fakt karmienia piersią (jak ma to miejsce w przypadku pracownic w ciąży w zw. z art. 185 Kodeksu pracy).
Jednak w przypadku oczywistego i racjonalnego przekroczenia przez kobietę karmiącą tego okresu (np. okres korzystania z przerw na karmienie trwa dłużej niż rok), pracodawca może żądać od niej potwierdzenia tego faktu. Wówczas obowiązkiem pracownicy będzie udokumentowanie tego poprzez np. dostarczenie zaświadczenia lekarskiego.
Czy mam prawo do przerwy na karmienie dziecka
Przyznanie uprawnienia poprzez złożenie wniosku
Ważnym jest, aby kobieta, która chce skorzystać z powyższego uprawnienia złożyła o nie stosowny, pisemny wniosek. We wniosku powinny zostać zawarte informacje, takie jak:
- dane dziecka - imię, nazwisko, data urodzenia,
- data rozpoczęcia korzystania z uprawnienia,
- sposób wykorzystywania przerw.
Polecamy serwis: Czas pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 208 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014r., poz. 191 z późn.zm.).
Wyrok z SN z 2 czerwca 1995 r., (sygn. akt I PRN 23/95).
Wyrok z 16 grudnia 1999 r., (sygn. akt I PKN 468/99).
Wyrok z 19 marca 2002 r., (sygn. akt I PKN 156/01).