4 dniowy tydzień pracy to nie tylko obietnica wyborcza. Taką możliwość dają nam przepisy Kodeksu pracy. Kiedy można z tego skorzystać? Ile godzin trzeba pracować?
- Skrócony tydzień pracy
- Postulat Nowej Lewicy, czyli 35 godzin tygodniowo w pracy
- Związki zawodowe walczą o krótszy tydzień pracy
- 6 dni pracujących – tak było do 1973 r. w Polsce
- W jakich krajach pracuje się 4 dni?
Skrócony tydzień pracy
Jak wyjaśniają eksperci z Konfederacji Lewiatan „przepisy Kodeksu pracy pozwalają na takie rozwiązanie. Jest nawet system skróconego tygodnia pracy, gdzie praca świadczona jest 4 dni w tygodniu z wydłużonym dobowym systemem czasu pracy. Takie rozwiązanie jest też możliwe do natychmiastowego stosowania w ramach indywidualnego systemu czasu pracy, a po części także zadaniowego systemu czasu pracy”.
Zgodnie z art. 143 Kodeksu pracy na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system skróconego tygodnia pracy. W tym systemie jest dopuszczalne wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
Niektórzy pracownicy korzystają również z zadaniowego czasu pracy. Czas pracy pracownika korzystającego z tego rozwiązania nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu.
Zgodnie z art. 140 Kodeksu pracy w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129.
Postulat Nowej Lewicy, czyli 35 godzin tygodniowo w pracy
Przypomnijmy, że przed wyborami 2023 r. o skrócenie czasu pracy postulowała Nowa Lewica. Włodzimierz Czarzasty na konwencji wyborczej w Poznaniu mówił: „Zgłaszamy postulat 35-godzinnego tygodnia pracy; świat idzie do przodu, praca nie jest jedynym elementem życia”. Jak deklarował współprzewodniczący Nowej Lewicy "Zaczniemy od skrócenia o 2 godziny w tygodniu, potem - o 5".
Związki zawodowe walczą o krótszy tydzień pracy
Związkowcy również walczą o krótszy tydzień pracy. OPZZ od lat postuluje o skrócenie czasu pracy. Przypomnijmy, że w 2018 r. związkowcy przygotowali projekt zgodnie z którym rodzice dzieci do lat 12 mieliby pracować 7 godzin dziennie, a nie 8. Związkowców popierała wówczas Partia Razem.
Z kolei NSZZ „Solidarność” walczyła na przykład o skrócenie czasu pracy pracowników zatrudnionych w sieciach handlowych (2022 r.).
Przypomnieć należy, że związki zawodowe działały w tym zakresie także 53 lata temu. W 1981 r. Solidarność ogłosiła 10 stycznia dniem wolnym od pracy. Dlaczego? Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ogłosiło że niestawienie się w pracy w dniu 10 oraz 24 stycznia (były to dwie soboty) równoznaczne będzie z nieobecnością nieusprawiedliwioną. W te dwie soboty odbyły się strajki związkowców. Ile pracowali Polacy we wcześniejszych latach?
6 dni pracujących – tak było do 1973 r. w Polsce
Polacy po raz pierwszy w historii PRL nie poszli do pracy 21 lipca 1973 r. Przypomnijmy, że 6 dniowy tydzień pracy obowiązywał w Polsce od 1918 r. Na początku pracowano 8 godzin dziennie od poniedziałku do soboty. Po roku, czyli w 1919 r. czas pracy w sobotę uległ skróceniu do 6 godzin.
Początkowo nie wszystkie soboty były wolne. Zaczęto od dwóch sobót w 1973 r. zaś w 1975 r. była to jedna wolna sobota w miesiącu.
Tak naprawdę dopiero w 1989 r. tydzień pracy w Polsce z 6 dniowego stał się z 5 dniowym.
W jakich krajach pracuje się 4 dni?
Przykładem kraju, który wprowadził w czerwcu 2022 r. pilotażowy projekt czterodniowego tygodnia pracy jest Wielka Brytania. Programem tym objęto prawie 3000 pracowników. Z 4 dniowym tygodniem pracy do czynienia mieli m.in. pracownicy w Hiszpanii, Belgii i Holandii. W 2023 r. czterodniowy tydzień pracy wprowadziło niemieckie miasto Wedel w powiecie Pinneberg (Szlezwik-Holsztyn). Program ten ruszył w czerwcu 2023 r.