Badania lekarskie wg kodeksu pracy
Pracownicy przyjmowani do pracy lub Ci, których pracodawca przenosi na inne stanowisko pracy ze względu na panujące uciążliwe warunki pracy czy inne czynniki mające szkodliwy wpływ na zdrowie (w tym młodociani) – kierowani są na badania wstępne. Nie dotyczy to osób ponownie przyjmowanych do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko czy też na takich samych warunkach pracy – jeśli umowa o pracę została zawarta w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej.
Kolejno każdy pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim, a badaniom kontrolnym - pracownicy, których niezdolność do pracy (spowodowanej chorobą) przekracza 30 dni oraz w celu ustalenia ich zdolności do wykonywania pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku.
Badania kontrolne pracownika - zmiany
Urlop wychowawczy po macierzyńskim
Wyjątkiem od obowiązku udzielenia urlopu zgodnie z planem urlopów jest art. 163 § 3 Kodeksu pracy. Tutaj na wniosek złożony przez pracownicę (również pracownika–ojca, gdy wychowuje dziecko korzystając z urlopu macierzyńskiego) udziela się jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu wychowawczego.
Warunkiem uzyskania urlopu wychowawczego po macierzyńskim jest złożenie o niego wniosku.
Pomimo bezpłatności tego drugiego urlopu, wielu pracowników decyduje się na skorzystanie z niego, ze względu na konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem przez dłuższy czas. Przesłankami uzyskania prawa do niego jest spełnienie warunku stażowego (6 miesięcy zatrudnienia) oraz odpowiedni wiek dziecka (do 5 roku życia lub do 18 roku życia w przypadku dzieci niepełnosprawnych). Z urlopu 36 miesięcznego można skorzystać w postaci 5 części, przy czym jeden z tych miesięcy musi przypadać drugiemu rodzicowi.
Brak konieczności wykonania badan lekarskich
Orzeczenie z dnia 9 marca 2011 roku zapadło na tle następującego stanu faktycznego. Pracownica zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego złożyła wniosek o przejście na urlop wychowawczy. Firma wyznaczyła jej termin na poddanie się badaniom lekarskim, przy czym pracownica przedstawiła zaświadczenie o zdolności do pracy od innego lekarza. Kobieta nie stawiła się na wyznaczone badania, więc firma (zarzucając nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy) rozwiązała z nią umowę o pracę w trybie art. 52 Kodeksu pracy (tj. rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika). Pracownica wytoczyła powództwo przeciwko wspomnianemu byłemu pracodawcy.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, że ,,przyczyny wskazane w oświadczeniu strony pozwanej o rozwiązaniu z powódką umowy o pracę bez wypowiedzenia były nieprawdziwe i nierzeczywiste, a dokonane w trybie art. 52 Kodeksu pracy rozwiązanie umowy o pracę bezzasadne.’’. Ponadto sąd wskazał, że nie ma podstaw do twierdzenia, jakoby zachowanie powódki było nielojalne czy skutkowało zaniedbaniem dobra zakładu pracy. Ponadto nieobecność w pracy pracownicy nie była nieusprawiedliwiona gdyż jej zdaniem (zgodnie z prawem) korzystała z przysługującego jej urlopu wypoczynkowego. Tutaj pracodawca złożony przez powódkę wniosek o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskiego urlopu wychowawczego musi uwzględnić. Następnie sąd okręgowy oddalił apelację.
Urlopy dla rodziców z tytułu urodzenia dziecka
Badania kontrolne nie warunkują urlopu wychowawczego
Głównym założeniem SN było stwierdzenie, że art. 163 § 3 Kodeksu pracy stanowi odstępstwo od ogólnej zasady udzielania urlopów zgodnie z planem urlopowym. Więc pracownica bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego ma prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego. Sąd stwierdził, że,, urlop wypoczynkowy polega na czasowym niewykonywaniu pracy na dotychczasowym stanowisku i już tylko z tego powodu nie można przyjąć, że niezbędnym warunkiem rozpoczęcia urlopu jest przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich. Badania te są niezbędne przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, natomiast nieprzeprowadzenie ich przed urlopem nie pozostaje w sprzeczności z istotą urlopu wypoczynkowego.’’.
Istotnym był tu brak ustalenia ewentualnej niezdolności do pracy w chwili rozpoczęcia korzystania z urlopu przez powódkę. Wydanie zgody na ten urlop jest z jednej strony obowiązkiem pracodawcy a z drugiej strony przesłanki wyłączające dopuszczalność skorzystania z urlopu przez niezdolność do pracy nie wystąpiły.
Pracodawca zarzucił powódce ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Sąd Najwyższy powołując się na inny wyrok SN wskazał, że na pojęcie ciężkiego naruszenia obowiązków składają się: bezprawność zachowania pracownika, naruszenie/zagrożenie interesów pracodawcy i połączoną winę umyślną i rażące niedbalstwo czynu. Tutaj zdaniem Sądu taka sytuacja nie wystąpiła i pracodawca nie mógł wymagać od pracownicy poddania się takim badaniom w trakcie trwania urlopu wychowawczego.
Polecamy również: Prawo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).
Wyrok SN z dnia 9 marca 2011 r., (Sygn. akt II PK 240/10).
Wyrok SN z dnia 9 lipca 2009 r., (Sygn. akt II PK 46/09).