Posiłki i napoje profilaktyczne – obowiązek pracodawcy
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dnia 5 marca 2019 r. opracował projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Rozporządzenie w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów jest to akt prawny wydany na podstawie upoważnienia zawartego w art. 232 Kodeksu pracy (dział X - Bezpieczeństwo i higiena pracy, rozdział VI - Profilaktyczna ochrona zdrowia).
W świetle art. 232 Kodeksu pracy pracodawca, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych, ma obowiązek zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych odpowiednie posiłki i napoje. Posiłki i napoje przyznaje się pracownikom nieodpłatnie. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać oraz przypadki i warunki ich wydawania.
Wskazany obowiązek wyraża się w tym, że pracodawca zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie posiłki w formie jednego dania gorącego oraz napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy (§ 1 rozporządzenia).
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.
Zmiana w sposobie zapewnienia posiłków profilaktycznych
Zmiana rozporządzenia miałaby polegać na nadaniu nowego brzmienia § 2 ust. 2 omawianego rozporządzenia:
„2. Pracodawca zapewnia pracownikowi posiłek w czasie pracy w sposób inny niż wydawanie jednego dania gorącego, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawania go pracownikowi w tej formie. Szczegółowe warunki zapewnienia takich posiłków ustala pracodawca zgodnie z § 5.” .
Aktualne brzmienie § 2 rozporządzenia (na dzień 7 maja 2019 r.):
§ 2 ust. 1 Posiłki powinny zawierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal.
2. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy:
1) korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
2) przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.
Zmiana sposobu zapewnienia pracownikowi posiłków i napojów profilaktycznych wynika z faktu upływu czasu, co wpłynęło na rozszerzenie możliwości zagwarantowania tego prawa. W 1996 r., kiedy powstało rozporządzenie w sprawie posiłków i napojów profilaktycznych, były inne realia i nie korzystano np. z powszechnego dziś cateringu. Zgodnie z obecnym stanem prawnym jeśli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może skorzystać tylko z dwóch enumeratywnie wskazanych sposobów: zapewnienie w czasie pracy korzystania z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzania posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów. Nie przewidziano więc możliwości zapewnienia pracownikowi np. przywołanego już cateringu. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu zastosowanie przez pracodawcę nowego sposobu zapewnienia posiłków profilaktycznych będzie wymagało konsultacji z przedstawicielami pracowników lub związkami zawodowymi.
§ 2 ust. 1 rozporządzenia nie ulega zmianie. Skład wartości odżywczych i energetycznych posiłku pozostaje bez zmian.
Obecnie trwają jeszcze prace nad projektem.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dziennik Ustaw rok 1996 nr 60 poz. 279)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 917, z późn. zm.)