Bezpieczeństwo pracy Vademecum

Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie BHP

Przepisy pracy zawarte w kodeksie pracy dokładnie wskazują jakie są obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Na pracodawcy ciąży największa odpowiedzialność, ponieważ to on ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Do najważniejszych zobowiązań pracodawcy w tym zakresie należy: organizacja pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienie rozwoju polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym

Zobacz także: Podstawowe obowiązki pracodawcy z zakresu BHP

Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy i zawiadomić o tym niezwłocznie przełożonego, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Oprócz tego prawa pracownik posiada również obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Przede wszystkim pracownika ma obowiązek przestrzegania zasad bhp obowiązujących w zakładzie pracy. W związku z tym jest zobowiązany do między innymi: znajomości przepisów i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brania udział w szkoleniu bhp, wykonywania pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik ma również obowiązek poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim.

Zobacz także: Prawa i obowiązki pracownika z zakresu BHP

Bezpieczne miejsce pracy

Jak wspomniano wyżej to pracodawca ponosi odpowiedzialność za przestrzeganie zasad bhp w swoim zakładzie pracy. Jednym z obowiązków jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych miejsc pracy. Pomieszczenia pracy pracowników i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W związku z tym obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom pomieszczeń, których rodzaj, liczba i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich praca jest wykonywana.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2m2 wolnej powierzchni podłogi. Wysokość pomieszczeń stałej pracy nie może być mniejsza niż 3m w świetle.

Zobacz także: Pomieszczenia w pracy- jakie warunki powinny spełniać

Ważnym elementem zapewnienia odpowiednich warunków bhp jest przestrzeganie zasad związanych z ogrzewaniem i wentylacją pomieszczeń pracy pracowników.

Pracodawca w pomieszczeniach pracy ma obowiązek zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy. Temperatura nie może być niższa niż 14 °C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18 °C. W odniesieniu do wentylacji pracodawca ma obowiązek zapewnić wymianę powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Zobacz także: Ogrzewanie i wentylacja w pomieszczeniach pracy

W pomieszczeniach stałej pracy pracodawca musi zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji. Jednakże na zastosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca musi uzyskać zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Zobacz także: Oświetlenie w miejscu pracy

Wypadek w pracy

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Jest to pełna definicja wypadku przy pracy.

Zobacz także: Definicja wypadku przy pracy

Do najważniejszych zobowiązań pracodawcy należy zapewnienie rozwoju polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy. W razie wystąpienia wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek: podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, ustalić okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom. Ponadto pracodawca musi niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy.

Zobacz także: Obowiązki pracodawcy w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy

Choroba zawodowa

Choroba zawodowa jest to choroba spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy, określona w wykazie chorób zawodowych. Wykaz tych chorób znajduje się w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 roku w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach.

Zobacz także: Definicja choroby zawodowej

Zgłoszenia choroby zawodowej może dokonać pracodawca zatrudniający pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, lekarz, pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na chorobę zawodową lub lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie wystąpienia u pacjenta choroby zawodowej.

Zgłoszenia dokonuje się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu inspektorowi pracy.

Zobacz także: Kto dokonuje zgłoszenia choroby zawodowej

Z tytułu choroby zawodowej pracownikowi przysługują świadczenia: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jednorazowe odszkodowanie, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna, dodatek pielęgnacyjny, dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej oraz pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.

Zobacz także: Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej