Rada Ochrony Pracy - plan prac na 2019 r.

1. System szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy

Ponownie wnioskujemy o uwzględnienie kwestii szkoleń BHP w planie prac Rady Ochrony Pracy. W naszej ocenie weryfikacji wymaga obecny model realizacji obowiązkowych szkoleń dla pracowników z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obszar bezpieczeństwa i zdrowia jest niezwykle istotny w miejscu pracy, lecz nie przykłada się do niego właściwej wagi. Wynika to między innymi z tego, że regulujące tę kwestię przepisy działu X Kodeksu pracy są archaiczne i nie odpowiadają warunkom funkcjonowania współczesnych firm, w których dominują usługi (a nie przemysł). Dlatego uważamy, że szkolenia nie powinny być schematyczne, ale dostosowane do działalności konkretnego przedsiębiorstwa oraz do danej grupy pracowniczej.

Konieczne jest podkreślenie ważności tematu szkoleń z uwzględnieniem wpływu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy na efektywność pracowników. Nie można zapominać o tym, że bezpieczne warunki pracy są ściśle związane ze zwiększaniem wydajności pracy. Oprócz efektywności pracy, szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mają na celu przede wszystkim ochronę zdrowia pracownika. Przepisy prawa nie przewidują w tym względzie żadnych ulg, stawiając na pierwszym miejscu ochronę pracownika przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.

Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy przyczynia się do trwałego rozwoju przedsiębiorstw i stabilizacji ich działalności. Inwestowanie w odpowiednie standardy BHP zwiększa konkurencyjność przedsiębiorstwa, co z kolei rozwija umiejętność utrzymywania klientów i pozyskiwania nowych możliwości działania. Kształtowanie kultury bezpieczeństwa pracy, która ma celu ochronę zdrowia pracownika, a przy tym poprawia wyniki gospodarcze przedsiębiorstw jest procesem złożonym.

Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.

Punktem wyjścia dla uzyskania efektywnych wyników pracy jest promowanie bezpieczeństwa pracy, które przede wszystkim opiera się na systemie szkoleń. Wpływ szkoleń BHP na proces zwiększania wydajności pracy jest niedoceniany, dlatego promocja podejmowania działań szkoleniowych powinna uwzględniać także ww. aspekt. Promocja zdrowia w miejscu pracy to działania, dzięki którym pracownicy bardziej interesują się swoim zdrowiem, dbają o to by mieli coraz większy wpływ na czynniki kształtujące stan ich funkcjonowanie. Należy podkreślić, że działania pracodawcy zapewniające bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w tym przeprowadzania szkoleń mają charakter prewencyjny w obszarze zdrowia pracowników. Najskuteczniejsza polityka dotycząca zdrowia społeczeństwa oraz bezpieczeństwa i higieny pracy polega na zapobieganiu potencjalnym wypadkom u źródeł poprzez kompleksowe działania na różnych etapach projektowania i konstrukcji.

Naszym zdaniem doprecyzowania wymaga ponadto kwestia organizacji szkoleń BHP w formie e-learningu oraz ich dostosowania dla pracowników będących cudzoziemcami. Ponadto przypominamy o tym, że zgodnie z rekomendacjami legislacyjnymi sformułowanymi przez partnerów społecznych w lutym 2014 r. zakres szkoleń powinien zostać uzupełniony o kwestie dotyczące zagrożeń psychospołecznych, w tym czynnika stresu w miejscu pracy. W naszej ocenie istotne jest również podkreślenie roli szkoleń z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej. Udzielenie pierwszej pomocy w pierwszych minutach od zdarzenia ma kluczowe znaczenie dla stanu zdrowia poszkodowanego, bowiem pozwala zminimalizować negatywne skutki wypadku. Uważamy, że tego rodzaju szkolenia winny odbywać się z większą częstotliwością.

2. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

W naszej ocenie również w przyszłym roku przedmiotem większego zainteresowania Rady Ochrony Pracy powinny być obowiązujące przepisy dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy, które w wielu aspektach są anachroniczne i nie nadążają za rozwojem technologii. Nowe wyzwania rynku pracy i niestandardowe formy świadczenia oraz organizacji pracy (np. telepraca czy tzw. open space), wymagają modyfikacji dotychczasowej regulacji zawartej w Kodeksie pracy, a także licznych rozporządzeniach. Dlatego należy dokonać analizy i modyfikacji w obowiązujących przepisach, celem ich lepszego dostosowania do obecnych realiów i faktycznych zagrożeń występujących w środowisku pracy.

W kontekście szczegółowych regulacji z zakresu BHP zwracamy uwagę na Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. W naszej ocenie obecny kształt tego aktu wykonawczego nie odzwierciedla ani aktualnych zasobów technicznych, ani stanu wiedzy medycznej dotyczącej wpływu pracy przy monitorze na zdrowie pracujących. Kolejną wymagającą analizy regulację stanowi Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z jego przepisami w pomieszczeniach stałej pracy trzeba zapewnić oświetlenie dzienne (oświetlenie wyłącznie elektryczne dopuszczone jest w szczególnych przypadkach i po uzyskaniu zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego). Problematyczne staje się zaś sytuowanie stanowisk pracy w ramach tzw. open space w znacznej odległości od okna, gdzie dodatkowo stanowiska są wydzielone za pomocą przezroczystych ścianek szklanych bądź przesłon. W efekcie dostęp światła docierającego na stanowisko pracy pracownika jest znacznie ograniczony.

3. Stosowanie środków ochrony indywidualnej

Ponownie wnioskujemy o uwzględnienie w planie działań Rady problematyki stosowania środków ochrony indywidualnej. Podstawą zapewnienia ochrony pracownikom stosującym tego rodzaju środki jest ich dopasowanie do wymiarów antropometrycznych użytkowników. Badania laboratoryjne oraz ocena typu WE środków ochrony indywidualnej nie jest w stanie potwierdzić ich poprawnego dopasowania dla każdego użytkownika. Przykładem są m.in. środki ochrony układu oddechowego czy ochrony słuchu. W związku z powyższym zasadne jest propagowanie metod oceny dopasowania oraz dobrych praktyk, tak jak w innych krajach (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Australia). Metody te są powszechnie dostępne i potwierdzają wysoką skuteczność budowania świadomości wśród użytkowników środków ochrony indywidualnej. Jest to szczególnie istotne ze względu na fakt, że są to w wielu przypadkach jedyne rozwiązania zapewniające ochronę pracownikom. Celowe byłoby także przygotowanie kampanii informacyjnej dotyczącej znaczenia środków ochrony indywidualnej oraz potrzeby ich dopasowania w zapewnianiu bezpieczeństwa i zdrowia w pracy.

4. Praca na wysokości

W naszej opinii przedmiotem większego zainteresowania Rady Ochrony Pracy powinno być zagadnienie pracy na wysokości. Zasadne w tym zakresie byłoby opracowanie krajowego programu szkoleń oraz kompleksowych wytycznych dotyczących zaleceń i dobrych praktyk pracy na wysokości. Powinny one obejmować następujące kwestie: przygotowanie stanowiska (infrastruktura, rusztowania, punkty kotwiczenia), dobór sprzętu (środki ochrony indywidualnej – szelki bezpieczeństwa, łączniki i amortyzatory, dostęp linowy), organizacja pracy w przestrzeniach zamkniętych, program nadzoru i ewakuacji. W tym kontekście warto także dokonać weryfikacji zakresu badań lekarskich dotyczących dopuszczenia pracownika do pracy na wysokości, który obecnie nie uwzględnia wszystkich możliwych przeciwwskazań i ograniczeń.

5. Służba medycyny pracy

Uznajemy za zasadne podjęcie na forum Rady Ochrony Pracy dyskusji na temat służby medycyny pracy. Naszym wspólnym celem powinna być poprawa skuteczności i zwiększenie roli służby medycyny pracy w codziennych działaniach dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia na stanowiskach pracy. Obecnie służba medycyny pracy nie jest powszechnie bezpośrednio zaangażowana w działania BHP. Rozszerzenie aktywności tej grupy zarówno do celów szkoleń BHP, oceny ryzyka, interpretacji konsekwencji przekroczeń wartości dopuszczalnych limitów zagrożeń NDS i NDN oraz doboru odpowiednich rozwiązań będzie skutecznym narzędziem poprawy bezpieczeństwa i zdrowia w zakładach pracy.

6. Praca osób 50+ w mikroklimacie gorącym

W czasie pracy w wysokiej temperaturze pracownicy tracą ok. 0,5-1,0 litra na godzinę. Pocenie skutkuje ubytkiem wody i soli mineralnych w organizmie, co może być przyczyną zaburzeń w gospodarce energetycznej pracownika. Zmiany zachodzące w organizmie człowieka wraz z wiekiem, w różnym stopniu, dotyczą wielu narządów i układów oraz mogą negatywnie wpływać na bezpieczeństwo w pracy poszczególnych osób. W naszej ocenie działania Rady Ochrony Pracy w 2019 roku powinny być ukierunkowane na warunki pracy osób po 50. roku życia, które przejawiają zmniejszoną tolerancję środowiska zimnego i gorącego. Dlatego w tym kontekście istotne jest przeprowadzenia kontroli stanu zdrowia pracownika przed przyjęciem do pracy na stanowisku w mikroklimacie gorącym, prowadzenia systematycznej i częstszej kontroli stanu zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy w ww. warunkach oraz zapewnienia nadzoru medycznego podczas ekspozycji człowieka na skrajne warunki środowiska gorącego.

7. Promowanie kultury bezpieczeństwa pracy

Uważamy, że aktywność Rady Ochrony Pracy powinna być ukierunkowana na działalność profilaktyczną i promującą bezpieczeństwo pracy. W naszej ocenie celowe byłoby przygotowanie listy podmiotów i kalendarza wydarzeń związanych z realizacją ogólnokrajowych działań podnoszących świadomość w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy. Powinien on uwzględniać aktywności jednostek akademickich, jednostek administracji państwowej, organizacji pracodawców, związków zawodowych, stowarzyszeń oraz producentów np. środków ochrony indywidualnej. Stworzenie kalendarza tego rodzaju wydarzeń sprzyjałoby promowaniu i wykorzystaniu dobrych praktyk oraz zaangażowaniu  podmiotów prywatnych, uczestniczących w budowaniu świadomości w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy.

8. Sprecyzowanie katalogu rozwiązań mających na celu zapewnienie pracownikom posiłków profilaktycznych

Przepisy Kodeksu pracy nakładają na pracodawcę zatrudniającego pracowników w warunkach szczególnie uciążliwych obowiązek zapewnienia nieodpłatnych posiłków i napojów. Interpretacja przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów budzi wątpliwości w zakresie sposobów realizacji nałożonego na pracodawcę obowiązku. Partnerzy społecznie od długiego czasu podkreślają konieczność doprecyzowania katalogu rozwiązań, które mogą być wykorzystywane do zapewnienia profilaktycznych posiłków i napojów. Realia rynkowe wskazują, że sposoby wykorzystywane przez pracodawców są bardzo różne, a przez to powstaje wątpliwość czy np. przekazanie pracownikom bonów i talonów mieści się w dyspozycji przepisów rozporządzenia. Wobec powyższego przepisy rozporządzenia zdają się odbiegać od rzeczywistych potrzeb pracodawców i pracowników. Konieczne jest zatem takie doprecyzowanie katalogu rozwiązań regulacji, które nie spowoduje wątpliwości interpretacyjnych oraz będzie uwzględniać rzeczywistą sytuację rynkową. W tym miejscu warto zastanowić się także nad możliwością wprowadzenia przerwy obiadowej przeznaczonej na spożycie posiłku, wliczającej się do czasu pracy. W naszej ocenie działania Rady Ochrony Pracy w 2019 roku winny obejmować również wskazane wyżej zagadnienia.