Postępowanie w sprawach o przysposobienie
Postępowanie w sprawach o przysposobienie charakteryzuje się kilkoma swoistymi cechami. Przede wszystkim może zostać wszczęte wyłącznie na wniosek osoby przysposabiającej, tj. przyszłego „nowego rodzica”, jako że ze względu na charakter sprawy wyłączona jest możliwość działania sądu opiekuńczego z urzędu. Inicjując postępowanie, istnieje dozwolona przepisami możliwość wyboru sądu: wniosek o przysposobienie można zgłosić w sądzie opiekuńczym właściwym dla osoby przysposabiającej albo w sądzie właściwym dla osoby, która ma być przysposobiona. Co istotne, pełnomocnikiem uczestnika w sprawie o przysposobienie może być również przedstawiciel gminy lub organizacji społecznej, do której statutowych zadań należy udzielanie pomocy rodzinie. Wykaz organizacji społecznych określa Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia.
Oświadczenie woli przysposobienia
Należy pamiętać, iż zgodnie z stanowiskiem Sądu Najwyższego, oświadczenie przez przysposabiającego woli przysposobienia stanowi uprawnienie ściśle osobiste. Konsekwencje tego stanowiska są doniosłe, ponieważ nie jest możliwe przysposobienie bez zgody małżonka, jak również nie jest możliwe zastępcze wyrażenie zgody przez kuratora ustanowionego dla nieobecnego małżonka, czy przez sąd opiekuńczy.
Rozprawa - element obligatoryjny przysposobienia
W sprawach o przysposobienie przeprowadzenie rozprawy jest obligatoryjne, zaś sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników. Na rozprawę wzywa się przysposabiającego oraz osoby, których zgoda na przysposobienie jest potrzebna: małżonek przysposabiającego, przysposabiany, który ukończył trzynaście lat, rodzice przysposabiającego, opiekun, jeśli dziecko pozostaje pod opieką. Ponadto sąd ma możliwość wezwania innych osób, jeśli uzna, że są zainteresowane w sprawie.
Istotną różnicą w sprawach o przysposobienie pełne nierozwiązywalne, tj. w sytuacji, gdy biologiczni rodzice wyrazili wcześniej zgodę na przysposobienie ich dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego (tzw. adopcja anonimowa) jest to, że biologiczni rodzice nie mogą brać udział w postępowaniu.
Zasada dobra dziecka
Ze względu na to, iż sąd wydając decyzję o przysposobieniu kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka, obligatoryjne jest zasięgnięcie opinii ośrodka adopcyjno-opiekuńczego lub innej specjalistycznej placówki. W ten sposób badane są kwalifikacje moralne, zdrowotne i sytuacja materialna przysposabiającego oraz umiejętność budowania relacji z dzieckiem, które ma zostać przysposobione, tak aby trafiło ono pod prawidłową opiekę. W celu wyeliminowania jakichkolwiek wątpliwości, sąd dodatkowo może przed orzeczeniem przysposobienia określić sposób i okres osobistej styczności przysposabiającego z przysposobionym. Przy wykonywaniu nadzoru nad przebiegiem styczności przysposabiającego z przysposabianym sąd opiekuńczy może korzystać z pomocy ośrodka adopcyjno-opiekuńczego lub organu pomocniczego w sprawach opiekuńczych. W ten sposób badane jest, czy powstała prawidłowa więź uczuciowa.
Postanowienie o przysposobieniu
Postanowienie orzekające przysposobienie staje się skuteczne po uprawomocnieniu się. Postanowienia takiego sąd opiekuńczy nie może zmienić ani uchylić, co jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 577 kpc.
Michał Kołodziejczyk- Adwokat, ekspert w zakresie sądowego postępowania cywilnego i karnego.