Sytuacje gdy nie ma aktu małżeństwa są bardzo rzadkie. Zaginięcie akt może nastąpić na skutek kataklizmów (powódź, pożar, trzęsienie ziemi) albo na skutek niedbalstwa pracownika Urzędu Stanu Cywilnego. W takiej sytuacji można wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia małżeństwa.
Właściwość sądu
W sprawie o ustalenie istnienia małżeństwa właściwy jest sąd okręgowy. Musi być to sąd, w którego okręgu małżonkowie ostatnio wspólnie mieszkali. Na terenie tego okręgu musi jednak mieszkać przynajmniej jeden z małżonków.
Kiedy nie można w ten sposób ustalić właściwości sądu, właściwym jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego a gdy i takiego nie można podać sąd miejsca zamieszkania powoda.
Jest to właściwość wyłączna. Nie może być więc zmieniana przez małżonków umownie.
Wpis
W sprawie o ustalenie istnienia małżeństwa opłata od pozwu wynosi 200 zł. Jest to opłata stała. Można ją wnieść na konto bankowe sądu lub uiścić w znakach opłaty sądowej.
Strony
Powództwo o ustalenie może wytoczyć każda osoba, która ma w tym interes prawny. Nie muszą być to tylko małżonkowie. Może to też być ich dziecko albo spadkobierca jednego z nich.
Takie powództwo może wytoczyć również prokurator
Żądanie pozwu
W żądaniu pozwu trzeba zawrzeć następującą formułę: wnoszę o ustalenie czy zawarte w dniu ……………… przed ……………………. małżeństwo………… i ……………… istnieje.
Uzasadnienie
W uzasadnieniu trzeba opisać całość sprawy, okoliczności towarzyszące zawarciu małżeństwa oraz dowody na poparcie stawianych tez.
Podpisy
Pozew musi być podpisany, opatrzony datą i miejscem sporządzenia.