Zmiana dłużnika, wierzyciela – ciekawostki z wokandy

Nasza dłużniczka po wszczęciu postępowania egzekucyjnego wyszła za mąż i zmieniła nazwisko, a tytuł egzekucyjny wystawiony jest na jej nazwisko panieńskie.

Kolejna sytuacja - w toku postępowania egzekucyjnego wierzyciel dokonał zmiany firmy.

Co robimy?

Powyższe przypadki należy rozważyć odrębnie dla sytuacji, gdy jesteśmy w procesie powodem i pozwanym.

Jako powód możemy skorzystać z instrumentu prawnego dopozwania, co oznacza tyle, że Sąd na nasz wniosek wezwie osobę trzecią do udziału w postępowaniu. Tego rodzaju pismo odnosi taki sam skutek jak wytoczenie powództwa. W tym przypadku bierność szkodzi osobie trzeciej (dopozwanej). Sąd w wydanym wyroku  rozstrzygnie nasze powództwo również co do tej osoby.

Wyjawienie majątku dłużnika

Z kolei posiadanie w procesie statusu poznanego wymaga, abyśmy skorzystali z instytucji procesowej przypozwania. Sporządzamy do Sądu pismo procesowe, w którym żądamy  wezwania  przez Sąd  do wzięcia udziału w postępowaniu osobę, która nabyła rzecz od naszego dłużnika. Za zgodą obu stron postępowania ta osoba może wejść w miejsce naszego dłużnika. Skutek będzie taki, że dotychczasowy dłużnik będzie zwolniony z odpowiedzialności. Możliwa jest jednak sytuacja, w której osoba trzecia nie chce uczestniczyć w toczącym się postępowaniu. Ma do tego prawo.

Kolejne działania

Fakt, że toczy się postępowanie, w którym stroną jest osoba niebędąca posiadaczem rzeczy, nie wpływa na możliwość jego dalszego prowadzenia. Czekamy do wydania przez Sąd wyroku rozstrzygającego przez nieuczciwego dłużnika wniesionej apelacji. Należy podkreślić, że pomimo tego, iż wyrok nie zapadł pomiędzy nami, a nabywcą, nie pozbawia nas to prawa do windykacji należności. Reasumując należy zaznaczy, że wyrok wydany z udziałem zbywcy odnosi bezpośredni skutek wobec nabywcy. Następnie po jego uprawomocnieniu wnioskujemy o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz osoby trzeciej, tj. nabywcy rzeczy. Podstawą uwzględnienia naszego wniosku jest udowodnienie przejścia obowiązku dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym .W orzecznictwie przyjmuje się, że takim dokumentem - w przypadku zbycia prawa - może być część wstępna wyroku z której wynika następstwo prawne osoby trzeciej. Należy wspomnieć, że zgodnie z  przeważającym stanowiskiem judykatury, Sąd nie może badać przedłożonych mu dokumentów pod kątem, czy przejście praw lub obowiązków na osobę trzecią  rzeczywiście nastąpiło, czy jest zgodne z prawdą. Oczywistym  jest, że przysługuje mu uprawnienie do badania warunków formalnych pisma, np. czy jest podpisane, sporządzone przez właściwy organ.

Spółka cywilna przed sądem

Niestety możliwa jest również sytuacja, gdy nie posiadamy dokumentu dowodzącego następstwa osoby trzeciej wobec dłużnika, czyli tzw. sukcesji uniwersalnej, singularnej osoby trzeciej. W takim przypadku należy jesteśmy zmuszeni wytoczyć odrębne powództwo przeciwko osobie trzeciej . W powództwie takim należy żądać ustalenia, że miało miejsce przejście prawa, obowiązku na osobę trzecią.

Jak może się bronić osoba trzecia?

Nieprzystąpienie osoby trzeciej do postępowania pomimo wezwania Sądu nie oznacza, że sprawa jest zakończona. Jak już wspomniałam, wierzyciel może być uparty i wnieść nadanie klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy rzeczy.

Co zrobić, gdy dłużnik wyzbywa się majątku?

Co robimy?

W postępowaniu egzekucyjnym nie możemy być już bierni i  musimy wytoczyć powództwo przeciwegzekucyjne.

Uwaga!

Wyjątkiem jest zmiana osoby dłużnika w przypadku rzeczy oznaczonych do gatunku. Wówczas nadal możemy żądać spełnienia świadczenia przez dotychczasowego dłużnika.

Przyjmuje się, że po nadaniu klauzuli wykonalności zmiana dłużnika, jak również wierzyciela, nie wymaga wystąpienia ponownie z wnioskiem o nadanie klauzuli na rzecz nowego podmiotu. Koniecznym jest jednak udowodnienie przejścia prawa lub obowiązku za pomocą dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym.

W praktyce często się zdarza, że dłużnik w toku postępowania miał majątek, a już na etapie egzekucji  nie ma z czego ściągnąć wierzytelności.

,,Sprytny” dłużnik może bowiem przeprowadzić czynność prawną bez zgody małżonka, wyzbyć się majątku osobistego. Wówczas pozostanie pokaźny majątek wspólny jego i małżonki.

Również w tej sytuacji się nie poddajemy. Na podstawie art. 51 §1 KRiO żądamy ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej pomiędzy dłużnikiem a jego małżonkiem.

Następnie zajmujemy prawo naszego dłużnika do żądania podziału majątku wspólnego małżeńskiego. Po zajęciu prawa żądamy dokonania podziału tego majątku, tak  aby w końcu móc zaspokoić się z wybranych przez nas składników majątkowych, które przypadłyby dłużnikowi w wyniku podziału majątku małżeńskiego.

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego  (Dz.U. 2014, poz.101 t.ekst jedn. ze zm.) - art. 84 k.p.c., art. 192 pkt 3 k.p.c., art. 194 § 1, k.p.c, art. 788 k.p.c.,

- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012, poz. 788 ze zm.) -  art. 51 § 1 k.r.o.

Katarzyna Kujawska, aplikantka radcowska

Podyskutuj o tym na naszym FORUM