Sprawy między rodzicami a dziećmi zdarzają się dość często w praktyce sądowej. Są to jednak ciężkie i nieprzyjemne sprawy. Często uwidaczniają się tam wielkie rodzinne tragedie.
Zakres spraw
Omawiane przepisy dotyczą czterech rodzajów spraw. Dotyczą one:
- ustalenia pochodzenia dziecka,
- zaprzeczenia pochodzenia dziecka,
- unieważnienia uznania dziecka
- oraz o rozwiązanie przysposobienia.
Do innych spraw, np. o zasądzenie alimentów, nie stosuje się przepisów postępowania między rodzicami a dziećmi. Warto o tym pamiętać.
Prokurator
Odmiennością w sprawach między rodzicami a dziećmi jest udział prokuratora. W tym wypadku prokurator uprawniony jest nie tylko do wzięcia udziału w postępowaniu ale również do wytoczenia powództwa. Wytaczając powództwo z zakresu prawa rodzinnego prokurator nie musi, co do zasady, podawać osoby na rzecz, której działa.
W sprawach o ustalenie ojcostwa prokurator wytacza powództwo wskazując dziecko na rzecz, którego działa a pozywa domniemanego ojca (lub kuratora ustanowionego w jego miejsce).
W sprawach o zaprzeczenie ojcostwa prokurator pozywa męża matki dziecka, matkę jak również samo dziecko.
W sprawach o unieważnienie uznania dziecka prokurator pozywa mężczyznę, który dziecko uznał, dziecko, a także matkę (o ile ta żyje).
W przypadku powództwa o rozwiązanie przysposobienia prokurator pozywa przysposabiającego i przysposobionego.
Dodatkowo należy wspomnieć, że we wszystkich sprawach o zaprzeczenie ojcostwa i o unieważnienie uznania dziecka odpis pozwu doręcza się Prokuratowi i zawiadamia się go o terminie rozprawy.
Sprawy o ustalenie ojcostwa
W sprawach o ustalenie ojcostwa nie można wnieść pozwu wzajemnego. W czasie trwania takiego procesu nie może być również wszczęte odrębne postępowanie o uznanie ojcostwa. Natomiast strona pozwana może również żądać uznania ojcostwa.
Odrębnie jest również unormowane zawieszenie postępowania o ustalenie ojcostwa. Zgodnie z art. 456 § 4 k.p.c. sprawę sądową zawiesza się w wypadku śmierci dziecka, będącego powodem. Jednakże sąd może tylko wtedy zawiesić postępowanie gdy dziecko zostawiło zstępnych (dzieci, wnuki). Jeżeli dziecko nie pozostawiło po sobie zstępnych wtedy sąd musi umorzyć postępowanie.
Gwoli wyjaśnienia zawieszone postępowanie można podjąć natomiast postanowienie o umorzeniu kończy postępowanie w sprawie.
Obecność na rozprawie
Strony postępowania powinny brać czynny udział w sprawie. Udział ten polega na składaniu pism wyjaśniających, zgłaszaniu dowodów, obecności na rozprawie. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego niestawiennictwo jednej ze stron nie wstrzymuje sprawy. Rozprawa mimo niestawiennictwa jednej ze stron może się odbyć.
Śmierć strony postępowania
Na podstawie ogólnej reguły z art. 456 k.p.c. śmierć strony powoduje umorzenie postępowania. Jeżeli stroną postępowania jest więcej niż jedna osoba umorzenie następuje dopiero w razie śmierci wszystkich tych osób.
Od reguły tej jest kilka wyjątków. O jednym już wspomnieliśmy przy okazji postępowania o ustalenie ojcostwa. Otóż postępowanie takie w razie śmierci dziecka umarza się tylko wtedy gdy dziecko nie pozostawiło po sobie zstępnych.
W sprawach o zaprzeczenie ojcostwa lub o unieważnienie uznania dziecka postępowanie umarza się w razie śmierci dziecka.
Podsumowanie
Należy pamiętać o specyfice postępowań między rodzicami a dziećmi. Są to bowiem dosyć znaczne różnice w stosunku do zwykłego postępowania unormowanego we wcześniejszych przepisach kodeksu postępowania cywilnego.
Podsumowując należy zauważyć, że dużo większy jest tu udział prokuratora, rozprawy mogą odbywać się bez udziału jednej ze stron inne są również przesłanki umorzenia postępowania.