Krajowa Rada Sądownictwa zaskarży do Trybunału Konstytucyjnego uchwałę SN, w której uznano za wadliwe wprowadzone podczas pandemii rozpatrywanie spraw w II instancji w składach jednoosobowych. Zawnioskowano też do TK o zawieszenie tej uchwały do wyroku Trybunału.
Chodzi o uchwałę składu siedmiu sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 26 kwietnia, której SN postanowił nadać moc zasady prawnej i ustalił, że przyjęta w tej uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia. Uchwałę SN podjęli sędziowie Izby Pracy pod przewodnictwem prezesa tej izby Piotra Prusinowskiego. W składzie byli także: Bohdan Bieniek, Jolanta Frańczak, Halina Kiryło, Dawid Miąsik, Krzysztof Rączka i Romualda Spyt.
W sądach zamieszanie
Jak podkreślono w komunikacie KRS ta uchwała „wywołała zamieszanie w sądach”. „Część sędziów nie podziela bowiem poglądu wyrażonego w uchwale i orzeka w składach jednoosobowych. Są jednak sądy, gdzie z wokandy spadło wiele spraw odwoławczych, w których sąd miał orzekać w jednoosobowym składzie” – zaznaczono. KRS kieruje więc do TK także wniosek o udzielenie zabezpieczenia w tej sprawie „poprzez zawieszenie mocy i skutków uchwały” Izby Pracy do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia wniosku KRS do Trybunału o zbadanie zgodności z konstytucją tej uchwały.
„Rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego ukształtowanym na podstawie (...) ustawy z 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (...) ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego i prowadzi do nieważności postępowania” – głosi uchwała składu siedmiu sędziów SN z 26 kwietnia.
„Według KRS, prawotwórczy charakter zaskarżonej uchwały wskazuje, że jako akt normatywny wkracza ona w regulację konstytucyjną i ustawową, poprzez ingerowanie w sposób nieuprawniony w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego, który jako jedyny może orzekać o zgodności z konstytucją” – argumentuje Rada w komunikacie. Zdaniem KRS uchwała Izby Pracy „w sposób bezpośredni i jednoznaczny narusza też niezawisłość sędziowską, gdyż formułując zasadę prawną o charakterze normatywnym stanowi zewnętrzny czynnik wpływający na zakres czynności sędziowskich wchodzących w skład sprawowanego wymiaru sprawiedliwości”.
„Z jednej strony sędziowie – zgodnie z konstytucyjną zasadą przestrzegania prawa – są zobowiązani do rozpoznawania spraw w składach jednoosobowych, a z drugiej mogą mieć obawy, że ich orzeczenia zostaną uchylone wskutek stwierdzenia przez Sąd Najwyższy nieważności postępowania z uwagi na nieprawidłowy skład sądu” – argumentuje Rada. Według KRS uchwała SN „narusza też gwarantowane w konstytucji prawo każdego obywatela do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”. „Dodatkowo uchwała ta narusza również m.in. zawarte w Konstytucji zasady demokratycznego państwa prawa, w tym – zasadę legalizmu” – napisano w komunikacie Rady.
Sędziowie pytają Trybunał
Do TK skierowane zostały już także pytania innych składów sędziowskich – jak jest wskazywane – pośrednio związane z tą uchwałą. Na przykład w zeszłym tygodniu w Izbie Cywilnej SN trzech sędziów rozpatrujących jedną ze spraw – Kamil Zaradkiewicz, Oktawian Nawrot i Mirosław Sadowski – skierowało do TK jeden z przepisów ustawy o SN mówiący, że skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu mocy zasady prawnej uchwale przez ten skład podjętej. „W konsekwencji taka uchwała mająca moc zasady prawnej wiąże wszystkie składy SN w tym znaczeniu, iż odstąpienie przez jakikolwiek skład tego Sądu od poglądu prawnego wyrażonego w tej uchwale wymaga uruchomienia procedury przewidzianej w art. 88 ustawy o SN” – informowano. Zgodnie z przywołanym przepisem, jeżeli jakikolwiek skład SN zamierza odstąpić od zasady prawnej, obowiązany jest przedstawić powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi całej izby SN.
W ocenie sędziów, którzy zadali tamto pytanie do TK, przepis ustawy o SN budzi wątpliwości konstytucyjne m.in. z uwagi na nakaz związania sędziego Konstytucją RP i ustawami, moc powszechnie obowiązującą orzeczeń TK oraz konstytucyjny system źródeł prawa i jego hierarchię. (PAP)
autor: Marcin Jabłoński