Zmiany w postępowaniu cywilnym, które mają zmniejszyć obciążenie sądów oraz wprowadzić nowe postępowanie z udziałem konsumentów przewiduje nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego przyjęta przez Sejm. Zmienić się ma też próg wartości przedmiotu sporu dzielący sprawy miedzy sądy rejonowe i okręgowe.
Zmiany w postępowaniu cywilnym przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości mają – według autorów – przyspieszyć i uprościć postępowania cywilne, szczególnie postępowania uproszczone oraz sprawy gospodarcze.
Postępowanie bardziej elastyczne i sprawniejsze
Uchwalone rozwiązania uelastycznią przebieg posiedzeń przygotowawczych oraz sposób wydawania, uzasadniania i doręczania postanowień wydawanych na posiedzeniach niejawnych. Doprecyzowują także przepisy o tzw. doręczeniach komorniczych.
Pisma procesowe na nowych zasadach
Zmiany określają m.in. minimalne wymogi dotyczące struktury pism wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników. W noweli wskazano m.in. że pisma takie powinny zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe.
Zmiany poszerzają katalog pism stanowiących nadużycie prawa procesowego. Będą one pozostawiane w aktach sprawy bez podejmowania dalszych czynności. Argumentowano, że chodzi o sytuacje, gdy ktoś zasypuje sądy biurokratycznymi skargami, które nic nie wnoszą do sprawy, tylko powtarzają te same argumenty.
Ile będzie wynosił próg wartości przedmiotu sporu?
Uchwalona w czwartek ustawa przewiduje m.in., że sądy okręgowe zostaną odciążone od nadmiaru spraw poprzez podniesienie wartości przedmiotu sporu z 75 tys. zł do 100 tys. zł. Sprawami, w których wartość przedmiotu sporu będzie niższa niż 100 tys. zł, zajmą się działające w danym okręgu, sądy rejonowe.
Nowe postępowanie z udziałem konsumentów
Ponadto nowelizacja wprowadza zupełnie nowe postępowanie z udziałem konsumentów, które – zdaniem autorów – wzmocni ich pozycję procesową wobec przedsiębiorców. W takich postępowaniach konsument będzie mógł „wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania”, a przepisy o postępowaniu z udziałem konsumentów będą miały zastosowanie także w przypadku, gdy przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.
Przepisy zakładają również usprawnienie procesu negocjacyjnego dotyczącego ustalania wynagrodzenia biegłych sądowych. Sądowi pozostawiona zostanie swoboda decyzji w sprawach, w których wynagrodzenie biegłego nie będzie przekraczać 5 tys. zł, a jedna ze stron zgodziła się na zaproponowane przez biegłego wynagrodzenie i zapłaciła zaliczkę.
Uchwalone zmiany mają także zwiększyć dostęp wierzycieli do instytucji zabezpieczenia roszczeń pieniężnych przed wszczęciem lub w toku procesu, poprzez obniżenie opłat komorniczych i powiązanie ich wysokości z rzeczywistymi efektami pracy komornika.
Według resortu sprawiedliwości, który przygotował uchwalone w czwartek rozwiązania, zmiany mają przyspieszyć i uprościć postępowania cywilne, szczególnie postępowania uproszczone oraz sprawy gospodarcze. „Cele są oczywiste: przyspieszenie postępowań i odbiurokratyzowanie sądów, a także cele prokonsumenckie” – mówił we wrześniu zeszłego roku, gdy rząd przyjmował te rozwiązania, wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.
W uzasadnieniu zaproponowanych wówczas zmian wskazywano, że zmierzają one „do uproszczenia obowiązujących procedur, co przełoży się na zmniejszenie obciążenia sądów pracą i skrócenie czasu trwania postępowań”. „Celem zmian jest także ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem, ułatwienie konsumentom dochodzenia swoich praw na drodze sądowej oraz wypełnienie luk w obowiązującym prawie” – wskazywało MS.
Resort przypominał, że już w 2019 r. uchwalona została i w życie weszła całościowa nowelizacja reformująca postępowania cywilne. „W trakcie, jakkolwiek krótkiego obowiązywania ustawy – większość przepisów weszła w życie 7 listopada 2019 r., ujawniły się kwestie wymagające ponownego przeanalizowania zaproponowanych rozwiązań. Wątpliwości zgłaszane przez środowiska orzecznicze, ale też dostrzeżone przez samych projektodawców, wymagały podjęcia prac zmierzających do ich wyeliminowania” – oceniało MS uzasadniając potrzebę kolejnej nowelizacji.
Nowelizacja ma wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać po 14 dniach lub dziewięciu miesiącach od ich ogłoszenia.
Za nowelizacją zagłosowało 227 posłów, ośmiu było przeciw, zaś 214 wstrzymało się od głosu. Wcześniej Sejm odrzucił 10 poprawek złożonych przez klub KO w drugim czytaniu do tej noweli; poprawki te zmierzały do wykreślenia części z głównych zapisów ustawy. Nowelizacja trafi teraz do prac w Senacie. (PAP)
autorzy: Marcin Jabłoński, Mateusz Mikowski