Wybrane aspekty reformy procedury cywilnej
Na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw doszło do nowelizacji znacznej części przepisów KPC. Większość z nich wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia tj. w listopadzie 2019 r., jednakże szczególną uwagę należy zwrócić na te, które obowiązują już od 21 sierpnia.
Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, tak krótkie terminy wejścia w życie uzasadnione są tym, że "polegają na uproszczeniach i ułatwieniach, od dawna oczekiwanych i postulowanych w praktyce i w nauce".
Poniższe opracowanie przedstawia wybrane z nich.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)
Polecamy: Alimenty. Jak szybko dostać pieniądze na dziecko
-
ZMIANY W ZAKRESIE INSTYTUCJI FIKCJI DORĘCZEŃ
Do tej pory, jeśli niemożliwe było dostarczenie pisma sądowego adresatowi, pozostawiało się informację o zasadach jego odbioru, a w razie niepodjęcia przesyłki w ciągu 7 dni, ponawiało to zawiadomienie. Jeśli pisma ponownie nie odebrano, uznawano, że doszło do skutecznego doręczenia. Zasada ta obowiązywała zarówno w odniesieniu do osób fizycznych jak i przedsiębiorców.
Od 21 sierpnia 2019 r. nadano jednak nowe brzmienie art. 139§3 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym obecnie:
"Jeżeli stronie podlegającej wpisowi do rejestru sądowego nie można doręczyć pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających ze względu na nieujawnienie w tym rejestrze zmiany adresu, pismo to pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany."
Powyższe oznacza, że fikcji doręczenia nie będzie można już stosować w odniesieniu do osób fizycznych. W ich przypadku konieczne będzie każdorazowe skuteczne doręczenie pisma procesowego. Jeśli powód nie będzie w stanie dokonać tego samodzielnie, pismo w sprawie (w praktyce pozew) zostanie mu zwrócone i możliwe będzie skorzystanie z doręczenia poprzez komornika.
Problem w tym przypadku opiera się na tym, że o ile rezygnacja z fikcji doręczenia weszła już w życie, o tyle do przyznania komornikom kompetencji do doręczenia dojdzie dopiero w listopadzie. Pojawia się więc pytanie: jak powinien zachować się powód w sytuacji, w której nie jest w stanie samodzielnie dopełnić formalności i jakie w takim przypadku są losy postępowania?
Pomocne w tym zakresie może być rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w zakresie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism w procesie cywilnym. Na jego podstawie dopuszczalne jest złożenie wniosku o dokonanie doręczenia przez komornika.
W zakresie rezygnacji z fikcji doręczeń Ministerstwo Sprawiedliwości wskazuje, że co do osób fizycznych ma to zastosowanie tylko co do pierwszego pisma w sprawie, jednak nie komentuje tego szerzej ani nie udziela dodatkowych wyjaśnień.
-
ZMIANY W ZAKRESIE UMORZENIA POSTĘPOWANIA
W katalogu przesłanek umorzenia postępowania odnajdujemy m.in. bezczynność wierzyciela, który w określonym terminie, liczonym od dnia zawieszenia, nie złożył ponownie wniosku o jego wszczęcie.
Do tej pory termin ten wynosił dla wierzyciela rok, jednak na skutek nowelizacji art. 182 KPC doszło do jego znacznego skrócenia. Od 21 sierpnia 2019 r. sąd umarza postępowanie w sprawie, jeśli wierzyciel (powód) pozostaje bezczynny przez 6 miesięcy, a w sytuacji, w której do zawieszenia doszło na skutek niemożliwości nadania postępowaniu dalszego biegu – 3 miesiące.
Co ważne, na mocy przepisów przejściowych nowe terminy umorzenia obowiązują także co do postępowań, które już się toczą (mamy więc do czynienia z tzw. bezpośrednim stosowaniem ustawy nowej). Jednak jeśli do umorzenia mogłoby dojść wcześniej, stosowane są terminy i zasady dotychczasowe.
-
OGRANICZENIE PROCEDOWANIA NA POSIEDZENIU NIEJAWNYM – wybrane elementy
Pierwsza zmiana w tym zakresie odnosi się do rozstrzygania wątpliwości co do treści wyroku. Do tej pory jeśli takowe zaistniały, sąd, który dany wyrok wydał, mógł wydać postanowienie rozstrzygające na posiedzeniu niejawnym. Po nowelizacji art. 352 KPC nie przewiduje już takiej możliwości.
Drugi przykład rezygnacji z wydania postanowienia na posiedzeniu niejawnym dotyczy umorzenia postępowania. Nowelizacją zmieniono art. 355 KPC między innymi poprzez skreślenie § 2. Tym samym nie jest już możliwe wydanie postanowienia o umorzeniu na posiedzeniu niejawnym wówczas, gdy powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew w piśmie procesowym albo gdy strony zawarły ugodę przed mediatorem, którą zatwierdził sąd. Także i wówczas konieczne jest procedowanie na posiedzeniu jawnym
Poprzez nowelizację art. 364 zrezygnowano z możliwości procedowania na posiedzeniu niejawnym w sytuacji stwierdzenia prawomocności wyroku.
Nowy art. 410 KPC uniemożliwia procedowanie na posiedzeniu niejawnym w przypadku odrzucenia skargi o wznowienie postępowania.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 1469)