Elementy tytułu egzekucyjnego
Z tytułu egzekucyjnego musi wynikać, kto jest wierzycielem, kto dłużnikiem oraz jaka jest treść świadczenia (czyli najczęściej wysokość zadłużenia).
Treść świadczenia oraz osoby stron (dłużnik i wierzyciel) powinny być wyraźnie oznaczone, by organ egzekucyjny nie miał, co do nich żadnych wątpliwości (organ ten nie może domyślać się treści tytułu czy w inny sposób go interpretować).
Tak więc nie może być uznany za tytuł egzekucyjny dokument, w który sąd orzekł „zwrot kwoty pożyczonej od X-a” (bez wskazania kwoty) lub zasądził świadczenie od „spadkobierców Y-ka” (bez wskazania konkretnej osoby).
Ponadto w tytule egzekucyjnym może znaleźć się m.in.:
- termin spełnienia świadczenia (np. wyrok, w którym sąd rozłożył na raty zasadzone świadczenia);
- warunek od zaistnienia, którego uzależnione jest spełnienie świadczenia (np. wyrok, w którym obowiązek wypłaty wynagrodzenia pracownikowi został uzależniony od podjęcia przez niego pracy);
- ograniczenie odpowiedzialności dłużnika, (np. w wyroku określono, iż spadkobierca dłużnika ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do określonej wysokości);
- termin, do którego wierzyciel może wystąpić o klauzulę wykonalności.
Tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji z reguły o całe objęte nim roszczenie i ze wszystkich części majątku dłużnika. Oznacza to, że dłużnik odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem.
Zobacz: Postępowanie klauzulowe
Jeżeli odpowiedzialność dłużnika ogranicza się do określonych rzeczy lub części jego majątku to tytuł wykonawczy powinien określać, że dłużnikowi przysługuje prawo powoływania się na tą ograniczoną odpowiedzialność (np. dotyczy to ograniczonej odpowiedzialności majątkowej małżonka dłużnika czy ograniczonej odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe).
Organy egzekucyjne mają zakaz badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Zakaz ten powoduje, ze zarzuty dłużnika, co do istnienia lub wysokości świadczenia stwierdzonego tytułem nie mają żadnego znaczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Dłużnik powinien w takim wypadku złożyć powództwo opozycyjne z art. 840 Kodeksu postępowania cywilnego.
Rodzaje tytułów egzekucyjnych
Tytułami egzekucyjnymi są:
- Orzeczenie sądowe prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu (należy do nich przykładowo: wyrok, postanowienie, nakaz zapłaty);
- Ugoda zawarta przed sądem (ugoda zawarta w toku postępowania cywilnego lub karnego, odpowiadająca wymogom pisma procesowego i przewidująca obowiązek świadczenia);
- Orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu (należą do nich postanowienia i nakazy zapłaty, jeżeli w ich treści będzie określony obowiązek świadczenia);
- Wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed tym sądem, w tym orzeczenie wydane w arbitrażu międzynarodowym (stają się one tytułem egzekucyjnym, gdy sąd państwowy w postępowaniu klauzulowym stwierdzi ich wykonalność);
- Ugoda zawarta przed mediatorem (po jej zatwierdzeniu przez sąd ma moc ugody zawartej przed sądem, jeżeli nadaje się do egzekucji sąd nadaje jej klauzule wykonalności);
- Inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji (np. orzeczenie sądu zagranicznego w tym orzeczenia sądu państwa - członka UE, bankowy tytuł egzekucyjny, wyciąg z listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym lub układowym, ostateczna decyzja administracyjna);
- Akt notarialny.
Jan K. pożyczył od Piotra N. kwotę 20 000 zł. Jan K. zobowiązał się oddać Piotrowi N. wymienioną kwotę w terminie do 20.09.2008r. i co do tego zobowiązał się poddać egzekucji w akcie notarialnym. Jeżeli Jan. K. nie odda pożyczki w wskazanym terminie to Piotr N. może wystąpić do sądu o nadanie aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności, a następnie wszcząć egzekucję przeciwko Janowi K.
Z uwagi na szczególny ich charakter bliższego omówienia wymagają dwa tytuły egzekucyjne: bankowy tytuł egzekucyjny i tytuły egzekucyjne wydane w państwach członkowskich Unii Europejskiej
Bankowy tytuł egzekucyjny
Na podstawie ksiąg bankowych lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne (tzw. BTE) o określonej treści.
W BTE należy wskazać
- bank, który go wystawił (i jest jednocześnie wierzycielem),
- dłużnika,
- wysokość jego zobowiązania (wraz z odsetkami i terminami ich płatności),
- datę wystawienia BTE,
- czynność bankową, z której wynikają dochodzone roszczenia (np. dokładne wskazanie umowy pożyczki lub umowy o prowadzenie rachunku)
- wzmiankę o wymagalności roszczenia.
BTE powinien być opatrzony stosownymi pieczęciami banku i podpisany przez osoby upoważnione do jego reprezentowania. BTE po nadaniu klauzuli może być podstawą do prowadzenia egzekucji przeciwko:
- osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej (np. zaciągała pożyczkę) - pod warunkiem, że oświadczyła na piśmie, że poddaje się egzekucji i gdy roszczenie z BTE wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej (np. wymienionej pożyczki);
- osobie, która jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej (np. osobą taką jest poręczyciel udzielonej dłużnikowi pożyczki) – pod warunkiem, że oświadczyła na piśmie, że poddaje się egzekucji i gdy roszczenie z BTE wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej.
Oświadczenie o poddaniu się egzekucji powinno określać kwotę, do której dłużnik poddaje się egzekucji i zawierać termin, do którego bank może wystawić BTE.
Zaświadczenie europejskiego tytułu wykonawczego
W celu wykonania w państwach członkowskich UE tytułów egzekucyjnych (orzeczeń, ugód i innych określonych aktów prawnych dotyczących bezspornych roszczeń) wydanych w innych państwach członkowskich UE nadaje się im (w państwie wydania) tzw. zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego.
Tytuł egzekucyjny, któremu nadano takie zaświadczenie w państwie członkowskim jest uznawany i wykonywany w innych państwach członkowskich bez potrzeby stwierdzania wykonalności i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu lub wykonalności. W Polsce wydanie zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego następuje na wniosek wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym złożonego do odpowiedniego sądu.
W przypadku tytułów w postaci orzeczenia sądu, ugody zawartej przed sądem (lub przed nim zatwierdzonej) właściwym jest sąd, który orzeczenie to wydał lub sąd, przed którym została zawarta lub zatwierdzona ugoda. W przypadku pozostałych tytułów właściwy jest sąd rejonowy, w okręgu, którego tytuł taki został wydany.
Orzeczenie sądowe jest prawomocne, gdy nie przysługuje od niego żaden środek odwoławczy. Orzeczenie sadowe jest natychmiast wykonalne, gdy tak stanowi ustawa (np. postanowienie sądu opiekuńczego) lub orzeczenie sądowe (np. wyrok zasądzający alimenty).
Zobacz serwis: Pomoc prawna