Jego rola ogranicza się do sprawowania kontroli nad orzeczeniami instancji merytorycznych na żądanie stron. Sąd Najwyższy rozpatrując skargę kasacyjną może uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania lub też może wyjątkowo sam orzec co do istoty sprawy.
Skarga kasacyjna przysługuje jedynie od prawomocnego wyroku wydanego przez sąd drugiej instancji oraz od postanowienia wydanego przez sąd drugiej instancji w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania- kończących postępowanie w sprawie.
Skarga kasacyjna to nadzwyczajny środek odwoławczy, aby z niej skorzystać sprawa musi uprzednio przejść przez postępowanie pierwszo i drugoinstancyjne.
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania jeżeli obok interesu prywatnego pojawia się również interes publiczny taki jak: występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów.
Kto może wnieść skargę kasacyjną?
Skargę kasacyjną może wnieść:
- strona
- Prokurator Generalny( jeżeli poprzez wydanie zaskarżanego orzeczenia doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego)
- Rzecznik Praw Obywatelskich( jeżeli poprzez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela)
Co może być przedmiotem skargi?
Ustawodawca zawężył zakres spraw od których można się odwołać do Sądu Najwyższego. Kasacja nie przysługuje w sprawach:
- o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 000zł, a w sprawach gospodarczych- niższa niż 75 000 zł. Wyjątek stanowią tu sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych – o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego;
- o rozwód, separację, alimenty, czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania;
- dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych;
- rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym;
Skarga kasacyjna musi być ponadto oparta na zarzucie naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie – przykładowo możliwe jest wniesienie skarg,i gdy sąd zastosował nieistniejący przepis prawa materialnego.
Skarga może być też oparta na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W treści skargi należy wskazać związek przyczynowy między rozstrzygnięciem sądu a naruszeniem przepisów procesowych.
Skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie dwumiesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej.
Istotnym ograniczeniem przy składaniu skargi kasacyjnej jest tzw. przymus adwokacko-radcowski, oznacza on iż skarga powinna być sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika- adwokata lub radcę prawnego, którzy powinni również reprezentować stronę w toku postępowania przed Sądem Najwyższym.
Podstawa prawna: art.398(1)- 398(21) kodeksu postępowania cywilnego