Postępowanie uproszczone zostało wprowadzone do kodeksu postępowania cywilnego w roku 2000, jego celem jest przyspieszenie pracy sądów i ułatwienie stronom dochodzenia roszczeń w procesie.
Cechą postępowania uproszczonego jest sformalizowanie czynności procesowych stron postępowania czego wyrazem jest np. obowiązek wniesienia pozwu, odpowiedzi na pozew na specjalnie do tego przeznaczonych formularzach zamieszczonym na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
W tym trybie rozpoznawane są sprawy o mniejszej wadze, należące do właściwości sądu rejonowego
Różnice między zwykłym trybem procesowym a trybem uproszczonym
Wprowadzenie trybu uproszczonego ma na celu umożliwienie rozpoznania sprawy na pierwszej rozprawie, w związku z czym kodeks wprowadził szereg ograniczeń, umożliwiających sprawne poprowadzenie postępowania. Należą do nich
- zakaz kumulacji roszczeń, jeżeli nie wynikają ona z tej samej umowy lub umów tego samego rodzaju,
-zakaz zmiany powództwa,
-zakaz przeprowadzania dowodu z opinii biegłego.
Natomiast w toku postępowania ( do zamknięcia pierwszej rozprawy) można zgłosić powództwo wzajemne oraz zarzut potrącenia, jeżeli roszczenia te nadają się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym.
Ponadto art. 505(5) kpc nakazuje zgłoszenie wszystkich okoliczności faktycznych , zarzutów i wniosków dowodowych w pozwie, odpowiedzi na pozew, na pierwszym posiedzeniu przeznaczonym na rozprawę lub w sprzeciwie od wyroku zaocznego.
W przeciwnym razie strony, chcące powoływać się na nowe okoliczności, będą musiały wykazać, iż ich wcześniejsze przytoczenie nie było możliwe lub potrzeba ich powołania wynikła później. Jednakże powód może przytoczyć nowe okoliczności faktyczne i wnioski dowodowe najdalej w terminie tygodniowym od dnia doręczenia mu odpowiedzi na pozew lub sprzeciwu od wyroku zaocznego.
W odróżnieniu od postępowania zwykłego, sąd w postępowaniu uproszczonym może dokonywać wezwań stron, świadków i innych osób w sposób który uzna za najbardziej celowy, jeżeli uzna to za niezbędne dla przyspieszenia rozpoznania sprawy ( np. wezwanie telefoniczne).
Ponadto jeżeli sąd uzna daną sprawę za szczególnie zawiłą lub jej rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, powinien rozpoznać ją w dalszym ciągu w zwykłym trybie procesowym.
W celu przyspieszenia postępowania strona może:
- zgłosić do protokołu wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, bezpośrednio po jego ogłoszeniu;
- zrzec się doręczenia wyroku, gdyż w tej sytuacji termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia ogłoszenia wyroku;
- zrzec się prawa do wniesienia apelacji na posiedzeniu, na którym ogłoszono wyrok, co skutkuje prawomocnością wyroku
Apelacja w sprawach toczących się w postępowaniu uproszczonym
Natomiast apelacja od wyroku wydanego w postępowaniu uproszczonym może być oparta jedynie na zarzutach:
- naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
- naruszenia przepisów postępowania, o ile mogły mieć wpływ na wynik sprawy;
Sąd drugiej instancji może rozpoznać apelację na posiedzeniu niejawnym( bez przeprowadzenia rozprawy). Ponadto nie przeprowadza on postępowania dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentu.
Kpc stanowi również, iż w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym nie przysługuje skarga kasacyjna.
Podstawa prawna: art. 505(1) – 505(14) kodeksu postępowania cywilnego