Czym jest pozew wzajemny?
Pozew wzajemny jest co do zasady normalnym powództwem tj:
- musi spełniać wszystkie warunki formalne pozwu,
- musi zostać opłacony zgodnie z ustawą o kosztach sądowych.
Tym co go od zwykłego powództwa odróżnia jest moment, w którym jest składany – oraz to, że jest wnoszony w odpowiedzi na inny pozew. Pozew wzajemny musi być wytoczony przeciwko powodowi pierwotnego pozwu.
Pozew wzajemny zawsze wnosi się do sądu, w którym była rozpoznawana pierwsza sprawa (niezależnie od wartości przedmiotu sporu).
Kiedy można wnieść pozew wzajemny ?
Pozew wzajemny wnosi się w odpowiedzi na pozew podstawowy. Stąd dosyć krótki termin na wniesienie powództwa wzajemnego.
Pozew można złożyć najwcześniej po otrzymaniu powództwa (pierwotnego):
- w odpowiedzi na pozew,
- w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym,
- w sprzeciwie od wyroku zaocznego,
- w zarzutach od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.
Pozew wzajemny można również złożyć w formie oddzielnego pisma procesowego (pozwu) najpóźniej do zakończenia pierwszej rozprawy.
W jakich sytuacjach można wnieść pozew wzajemny ?
Kodeks postępowania cywilnego dopuszcza dwie sytuacje, w których może dojść do złożenia powództwa wzajemnego.
Gdy roszczenie pozwanego pozostaje w związku z roszczeniem powoda (przedstawionym w powództwie). Na przykład gdy:
- Roszczenie spadkobiercy o wydanie przedmiotu spadku – a powództwo posiadacza przedmiotu spadku o wypłacenie zachowku;
- Roszczenie o wydanie rzeczy przeciwko posiadaczowi- a powództwo o zwrot nakładów poczynionych przez posiadacza.
Gdy roszczenia nadają się do potrącenia:
- Strony żądają zapłaty określonych należności pieniężnych,
- Stron żądają spełnienia świadczenia w rzeczach zamiennych tej samej jakości oznaczonych co do gatunku.
Pozew wzajemny w przypadku potrącenia – dotyczy w zasadzie sytuacji, w której wartość potrącanego roszczenia jest wyższa niż żądania pierwotnego powództwa. W innej sytuacji nie opłaca się to, ponieważ podstawowy zarzut potrącenia nie wymaga wpisu sądowego.
Pozew wzajemny musi dotyczyć wyłącznie powoda. Nie można w ramach pozwu wzajemnego pozwać również innych osób.
Kiedy nie można wnieść pozwu wzajemnego ?
Powództwa wzajemnego nie można wnieść :
- po upływie terminu,
- w sprawach o :
- ochronę posiadania,
- rozwód,
- rozpoznawanych w postępowaniu gospodarczym,
- rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym (formularze) – o ile sprawa z powództwa wzajemnego nie może być rozpoznana w tym postępowaniu.
Skutkiem wniesienia powództwa, które nie może być uznane za wzajemne, jest potraktowanie go jako odrębnego powództwa, rozpoznawanego niezależnie od sprawy głównej (choć sąd może je połączyć do wspólnego rozpoznania).
Po co wnosić pozew wzajemny ?
Powództwo wzajemne pozwala:
- uzyskać wzajemną kompensatę roszczeń,
- jeśli wartość pozwu wzajemnego jest wyższa niż pierwotnego – również uzyskać zasądzenie „nadwyżki”,
- uniknąć zawieszenia postępowania , do czasu rozpatrzenia sprawy pierwotnej (jeśli znajdują się ze sobą w taki związku, który by to uzasadniał.