Co to jest świadczenie główne?
Świadczenie główne rozumiane jest jako to, czego żądamy w pozwie. Wszystkie inne świadczenia nazywamy pobocznymi.
Andrzej G. sprzedał Przemysławowi S. samochód za 6.000 zł z terminem płatności do 23.04.2003 r. Przemysław S. nie zapłacił ceny w tym terminie. 29.11.2003 r. Andrzej G. wniósł sprawę do sądu.
W podanym przypadku świadczeniem głównym będzie zapłata ceny - 6.000 zł. Natomiast świadczeniem pobocznym będzie zapłata odsetek za opóźnienie od dnia 24.04.2003 r. do dnia zapłaty.
Odsetek można żądać za cały okres opóźnienia. A więc od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego aż do dnia jego zapłaty, tj. spełnienia świadczenia. Powstanie opóźnienia utożsamia się z powstaniem obowiązku zapłaty odsetek.
POBIERZ: Pozew o zapłatę
Co to są odsetki?
Trzeba wyróżnić dwa rodzaje odsetek.
Pierwsze to odsetki stanowiące wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy, np. przy umowie pożyczki czy kredytu (odsetki kapitałowe). Wtedy to pożyczkodawcy/ kredytodawcy należą się odsetki za przekazanie pieniędzy do używania pożyczkobiorcy lub kredytobiorcy.
Janina Z. pożyczyła swojej sąsiadce Krystynie W. pieniądze na zakup telewizora. Panie umówiły się, że pożyczka jest zawarta na okres 4 miesięcy a Janinie Z. należy się 10% odsetek. Po czterech miesiącach Krystyna W będzie musiała zwrócić kwotę pożyczki wraz z należnymi odsetkami.
Zadaj pytanie na: Forum
Drugie rodzaj odsetek to odsetki za opóźnienie (odsetki karne, zwane także quasi-odszkodowaniem). Mamy z nimi do czynienia w sytuacji, gdy jedna ze stron umowy opóźnia się ze spełnieniem swojego świadczenia pieniężnego.
Marek P. prowadzi hurtownię. Sprzedał Mirosławowi K. towar na łączną kwotę 5.945 zł. Mirosław K. miał zapłacić te pieniądze do dnia 1.01.2006 r. Nie zapłacił ich we wskazanym terminie. W takiej sytuacji Marek P. będzie mógł dochodzić odsetek począwszy od dnia wymagalności, tj. 2.01.2006 roku, za każdy dzień opóźnienia w zapłacie.
Jak dochodzić odsetek?
Odsetek od pożyczki dochodzi się bardzo łatwo, wnosząc powództwo o zapłatę.
Inaczej wygląda dochodzenie odsetek za opóźnienie. Tego rodzaju odsetek dochodzimy najczęściej w pozwie obok świadczenia głównego. Nie ma jednak przeszkód, by odsetek za opóźnienie dochodzić w drodze odrębnego powództwa, w odrębnym procesie.
Z opóźnieniem mamy do czynienia wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie. Nawet gdy nieterminowość jest skutkiem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Przyczyna opóźnienia pozostaje więc bez znaczenia.
Kiedy przedawniają się odsetki?
Przedawnienie odsetek ciągle budzi spory zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie. Dominującym wydaje się być pogląd, zgodnie z którym odsetki przedawniają się po trzech latach (wyrok SN z dnia 19 listopada 2004 r., II CK 175/04). Wynika to z faktu, że są one świadczeniem okresowym. Przedawnione odsetki stają się zobowiązaniem naturalnym. Oznacza to, że można ich dochodzić przed sądem ale pozwany może podnieść zarzut przedawnienia i sąd nie przyzna powodowi takich odsetek.
Istnieje również pogląd, iż odsetki przedawniają się wraz z roszczeniem głównym (uchwała SN z dnia 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/04). Niewątpliwie zaś - po przedawnieniu roszczenia głównego nie ma możliwości dochodzenia odsetek.
Specyficzne przypadki
Kapitalizacja odsetek rozumiana jest jako doliczenie odsetek do należności głównej. Powoduje to, że suma odsetek staje się kapitałem i są od niej naliczane odsetki. Co do zasady taka kapitalizacja jest niemożliwa. Zgodnie z art. 482 kodeksu cywilnego obowiązuje zasada zakazująca anatocyzmu (czyli naliczania i pobierania odsetek od wcześniejszych odsetek). Zasada powyższa nie dotyczy:
- pożyczek długoterminowych, których udzielają instytucje kredytowe,
- sytuacji, w których strony wyraziły w umowie zgodę na takie odsetki,
- przypadków, gdy wierzyciel wytoczył powództwo o zapłatę zaległych odsetek.
Odsetki za opóźnienie można wówczas skapitalizować ze świadczeniem głównym. Oblicza się wtedy odsetki za opóźnienie na dzień przed dniem złożenia pozwu i dodaje do kwoty głównej. Natomiast odsetek żąda się od tak wyliczonej kwoty od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty.
Inaczej wygląda również dochodzenie odsetek za opóźnienie przy umowie darowizny. W wypadku gdy darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa. Wytoczenie powództwa stanowi więc warunek konieczny dla dochodzenia odsetek. Powyższe dotyczy tylko niewykonanej w terminie darowizny pieniężnej.
Polecamy serwis: Sprawy urzędowe