Których wspólników można pozwać
Nie każdy wspólnik spółek osobowych (sp. jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo- akcyjna) ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Nie każdy ponosi ją też w równym zakresie.
Pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (a więc sytuacja, w której pozwanie wspólnika ma największe szanse na powodzenie) ponoszą:
- wspólnicy spółki jawnej (wszyscy, bez ograniczeń),
- partnerzy w spółce partnerskiej,
- wszyscy: w zakresie w jakim zobowiązanie nie dotyczy wykonywania wolnego zawodu przez innego partnera,
- bez ograniczeń (jak w spółce jawnej) – jeśli zobowiążą się do tego w umowie spółki,
- bez ograniczeń- jeśli zobowiązanie spółki jest wynikiem wykonywania przez danego partnera wolnego zawodu,
- komplementariusze spółki komandytowej i komandytowo- akcyjnej (wszyscy bez ograniczeń),
- komandytariusze spółki komandytowej – do wysokości nie wniesionej sumy komandytowej.
Jak pozywa się wspólników spółek osobowych
Jeśli zdecydowaliśmy się na pozwanie wspólników spółki osobowej, mamy do wyboru kilka możliwości :
- pozwanie ich wraz ze spółką w jednym postępowaniu
Rozwiązanie to pozwala nam na zmniejszenie kosztów postępowania- skumulowanie wielu pozwanych w jednym powództwie nie ma wpływu na wysokość wpisu. Ponadto na wyroku znajdzie się nazwisko wspólnika- co pozwala ewentualnie uzyskaną z tego tytułu klauzulę wykonalności rozciągnąć na jego małżonka.
Ma jednak kilka wad:
- dotyczy wspólników ponoszących nieograniczoną odpowiedzialność,
- jeśli któryś z pozwanych wspólników nie zarejestrował działalności- postępowanie nie będzie toczyć się w ramach postępowania w sprawach gospodarczych.
- klauzula wykonalności przeciwko wspólnikowi będzie nadana – o ile spółka jest niewypłacalna (lub oczywistym jest, że jest niewypłacalna).
- pozwanie samej spółki- a następnie pozwanie wspólników
Rozwiązanie teoretycznie możliwe – w praktyce raczej rzadkie – z uwagi na konieczność wniesienia ponownego wpisu (mamy wówczas do czynienia z dwoma oddzielnymi postępowaniami). Nie jest również opłacalne ponieważ można uzyskać klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi – w oparciu o wyrok wydany przeciwko spółce). Jedynym uzasadnieniem jest sytuacja, w której chcemy dochodzić zapłaty od wspólnika ponoszącego ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania – komandytariusza spółki komandytowej.
- pozwanie spółki i rozciągnięcie klauzuli wykonalności
To rozwiązanie zapewnia nas, że sprawa będzie rozpoznana w postępowaniu gospodarczym (szybszym niż postępowanie zwykłe) i nie poniesiemy kosztów ponownego wpisu uzależnionego od wartości przedmiotu sporu
Wyrok wydany przeciwko spółce osobowej można zaopatrzyć w klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom ponoszącym nieograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania (rozszerzona wykonalność wyroku- art. 7781 kpc).
Może to mieć miejsce jedynie – jeśli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczne lub oczywistym jest, że będzie bezskuteczna (np. powód prowadził już postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce na podstawie innego tytułu wykonawczego lub spółka ogłosiła upadłość).
W takiej sytuacji powód ponosi jednak ryzyko tego, że wykonalność wyroku nie będzie mogła być rozciągnięta na małżonka wspólnika (to jest możliwe jedynie wtedy gdy jest on wymieniony w tytule egzekucyjnym np. wyroku).
Kiedy pozywać wspólników
Pozwanie wspólnika jest rozwiązaniem, które zawsze należy brać pod uwagę. Należy jednak pamiętać o tym, że wspólnik ponosi odpowiedzialność subsydiarną (pomocniczą). Oznacza to, że odpowiada o tyle, o ile sama spółka ze swojego majątku nie może wypełnić zobowiązania. Drugą cechą odpowiedzialności wspólników spółek jawnych - jest solidarność odpowiedzialności.
Oznacza to, że możemy dochodzić zapłaty od wszystkich wspólników łącznie - bądź od kilku, czy nawet od jednego. Jeśli jeden lub kilku wspólników spełni zobowiązanie - mogą dochodzić wyrównania (regres) od pozostałych wspólników. To jednak nie odbywa się poza zakresem zainteresowania wierzyciela.
Solidarność odpowiedzialności - pozwala "wziąć na celownik" tego wspólnika, o którym wiemy, że jest w stanie spełnić zobowiązanie i przeciwko niemu skierować postępowanie egzekucyjne.