Ustawa Prawo o ruchu drogowym (dalej: u.p.r.d.) stanowi, że pojazd uprzywilejowany to pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi. Do tej grupy pojazdów zaliczymy także pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.
W sytuacji gdy na drodze pojawia się pojazd uprzywilejowany uczestnicy ruchu i inne osoby muszą ułatwić mu przejazd. Powinno się to odbyć poprzez usunięcie się z drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się.
Należy zwrócić uwagę na to, że ustawodawca dokładnie wskazał kiedy pojazd staje się pojazdem uprzywilejowanym – wtedy gdy wysyła określone sygnały świetlne i dźwiękowe. Oznacza to, że np. samochód policyjny nie jest pojazdem uprzywilejowanym dopóki nie włączy koguta, a więc nie może korzystać z uprzywilejowania w ruchu drogowym (np. nie może naruszać przepisów ruchu drogowego).
Nie każdy może zostać kierowcą pojazdu uprzywilejowanego – należy spełniać warunki określone w u.p.r.d. oraz ustawie o kierujących pojazdami (dalej: u.k.p.).
Kto może zostać kierowcą pojazdu uprzywilejowanego
Prawo do kierowania pojazdem uprzywilejowany ma osoba, która:
- ukończyła 21 lat;
- posiada prawo jazdy odpowiedniej do rodzaju pojazdu kategorii;
- uzyskała zaświadczenie od lekarza i psychologa o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych;
- ukończyła kurs dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi;
- posiada zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym w zakresie określonej kategorii prawa jazdy.
Wymóg ukończenia 21 lat nie dotyczy funkcjonariuszy kierujących pojazdami Policji oraz Straży Granicznej, określonymi w prawie jazdy kategorii A.
Konieczność ukończenia kursu nie dotyczy funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, BOR, ABW, CBA, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Więziennej i Inspekcji Transportu Drogowego oraz kierujących pojazdami ochotniczych straży pożarnych.
Kurs
Kurs dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi przeprowadza wyłącznie Ośrodek Doskonalenia Techniki Jazdy stopnia wyższego.
Kurs dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi jest prowadzony w zakresie kierowania pojazdami określonymi w prawie jazdy kategorii:
- A1, A2 i A – trwa 24 godziny, w tym 6 godzin zajęć teoretycznych i 18 godzin zajęć praktycznych;
- B1, B i B+E;
- C1, C1+E, C, C+E;
- D1, D1+E, D i D+E.
Kurs A1, A2 i A trwa co najmniej 24 godziny, w tym 6 godzin zajęć teoretycznych i 18 godzin zajęć praktycznych. Kurs na całą resztę trwa co najmniej 14 godzin, w tym 6 godzin zajęć teoretycznych i 8 godzin zajęć praktycznych.
Kierowcy, którzy posiadają już zezwolenie mogą rozszerzyć swoje uprawnienia odbywając kurs uzupełniający:
- A1, A2 i A obejmuje co najmniej - w przypadku rozszerzenia zakresu zezwolenia o kategorie prawa jazdy B1, B i B+E, C1, C1+E, C i C+E lub D1, D1+E, D i D+E - 11 godzin, w tym 3 godziny zajęć teoretycznych i 8 godzin zajęć praktycznych;
- B1, B i B+E, C1, C1+E, C i C+E lub D1, D1+E, D i D+E obejmuje co najmniej:
- w przypadku rozszerzania zakresu zezwolenia o kategorie prawa jazdy A1, A2 i A - 21 godzin, w tym 3 godziny zajęć teoretycznych i 18 godzin zajęć praktycznych;
- w przypadku rozszerzania zakresu zezwolenia odpowiednio o kategorie prawa jazdy B1, B i B+E, C1, C1+E, C i C+E lub D1, D1+E, D i D+E - 11 godzin, w tym 3 godziny zajęć teoretycznych i 8 godzin zajęć praktycznych.
Zajęcia teoretyczne obejmują m.in. problematykę wypadków drogowych, naukę podstaw jazdy i przepisów ruchu drogowego. Zajęcia praktyczne natomiast dotyczą techniki i taktyki jazdy w warunkach specjalnych.
Kurs ten kończy się egzaminem, którego zaliczenie uprawnia nas do odebrania zaświadczenia o ukończeniu tego kursu.
Zezwolenie
Kandydat na kierowcę pojazdu uprzywilejowanego powinien teraz skierować swe kroki do siedziby starostwa. Powinien zabrać ze sobą zaświadczenia od lekarza i psychologa oraz zaświadczenie o ukończeniu kursu (jeżeli miał obowiązek w nim uczestniczyć).
Na miejscu starosta wyda, w drodze decyzji administracyjnej, zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym, określając zakres tego zezwolenia a także jego ważność na 5 lat.
Dla żołnierzy, pracowników wojska, funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, BOR, ABW, CBA, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Więziennej i Inspekcji Transportu Drogowego, Służby Celno-Skarbowej, organem właściwym do wydania zezwolenia jest odpowiedni organ jednostki, w której osoby te pełnią służbę lub są zatrudnione.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 1907, 1935, 1948)
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 1260 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 15 maja 2013 r. w sprawie kursów dla kierowców pojazdów uprzywilejowanych i pojazdów przewożących wartości pieniężne (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 140 z późn. zm.)