Pojawiła się nadzieja dla osób niepełnosprawnych (stopień umiarkowany i lekki) na korzystne zmiany w świadczeniu wspierającym. Mają polegać na obniżeniu progu punktów w decyzji wydawanej przez WZON (tzw. poziom potrzeby wsparcia). Obecnie próg jest tak ustawiony, że preferuje co do otrzymania świadczenia wspierającego, osoby niepełnosprawne ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Było to 87 punktów w 2024 r. (teraz jest 78 punktów). W efekcie np. w październiku 2024 r. świadczenie to otrzymało tylko około 5%-6% osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (w całej puli beneficjentów).
W mojej ocenie nie będzie obniżki progu 78 punktów (dla 2025 r.) i 70 punktów (dla 2026 r.). Nie ma środków na świadczenia dla wszystkich osób niepełnosprawnych więc jest tworzony system, który preferuje wsparcie dla znacznego stopnia niepełnosprawności. Dlatego są nierealne nadzieje osób niepełnosprawnych (i ich rodzin), że w poniższym harmonogramie pojawi się obniżony próg z 70 punktów do np. 60 punktów (dla 2027 r.)
I etap w 2024 r. – świadczenie wspierające dostępne dla najbardziej poszkodowanych osób z niepełnosprawnościami - punkty określające poziom potrzeby wsparcia od 87 do 100 pkt
II etap w 2025 r. – świadczenie wspierające dla punktów 78 do 86 pkt (jeżeli opiekun np. zrezygnuje ze starego świadczenia pielęgnacyjnego, to obowiązuje go limit 70 punktów także teraz - jest to nieopłacalne z uwagi na niską wartość świadczenia wspierającego w porównaniu do świadczenia pielęgnacyjnego).
III etap od 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z pozostałymi uprawniającymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 70 do 77 pkt.
Czy będzie nowelizacja przepisów i IV etap dla 2027 r. z progiem np. 60 punktów?
Osoby niepełnosprawne z umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności liczą na to, że w 2027 r. będzie kolejna obniżka w zakresie ww. punktów i zostanie wprowadzony dolny próg 60 punktów (albo niżej). Pozwoliłoby to na korzystanie ze świadczenia osobom (w większym wymiarze niż obecnie) z umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności.
Dlaczego pojawiła się możliwość obniżki progu punktowego dla świadczenia wspierającego
Jest ciekawy element nowych świadczeń. W świadczeniu wspierającym (w 2025 r.) i rencie wdowiej (w 2027 r.) założono, że po jakimś czasie od wejścia w życie nowych przepisów odbędzie się weryfikacja i sprawdzenie założeń nowych przepisów. Odpowiednie instytucje sprawdzą, co działa a co nie np. w świadczeniu wspierającym. Następnym krokiem będzie ewentualna nowelizacja przepisów. I przy tej okazji pojawiła się możliwość obniżenia progu 70 punktów np. do 60 (albo np. zmiana limitów dla renty wdowiej albo odejście od wymogu 55 lat (dla wdowy) i 60 lat (dla wdowca) co do momentu śmierci współmałżonka).
Świadczenie wspierające a zasiłek pielęgnacyjny
Dobrym przykładem zróżnicowania wsparcia z budżetu między niskim wsparciem dla stopnia umiarkowanego i lekkiego, a wysokim dla znacznego stopnia niepełnosprawności, jest porównanie zasiłku pielęgnacyjnego (215,84 zł - bez podwyżki aż do 2028 r.) a świadczenia wspierające (4134 zł - co roku waloryzacja w ślad za podwyżką renty socjalnej).
Zasiłek pielęgnacyjny otrzymuje około 1 mln osób. Świadczenie to nie jest waloryzowane od 2019 r.! Rządy w tym okresie zignorowały konieczność korekty wartości zasiłku pielęgnacyjnego choćby z uwagi na inflację. Przepisy o świadczeniu wspierającym są tak skonstruowane, że w praktyce większa część osób niepełnosprawnych ze stopniem umiarkowanym, która otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny nie otrzymuje świadczenia wspierającego.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Świadczenie wspierające może otrzymać tylko osoba pełnoletnia więc 18-latek i osoba starsza spełniające ww. przesłanki dla zasiłku pielęgnacyjnego ma małe szanse na świadczenie wspierającego.
Potwierdzają to dane o strukturze przyznanych świadczeń wspierających. Tylko 5%-6% otrzymują osoby niepełnosprawne
Do 31 października 2024 r. WZON (wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności wydały 163 000 decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia. Decyzję określającą potrzebę wsparcia na poziomie 87 punktów i więcej uzyskało 85 096 osób – tym samym, osoby te zyskały możliwość otrzymania świadczenia wspierającego. Spośród tych osób 72,3% (61 525) posiada znaczny stopień niepełnosprawności. UWAGA! Tylko 5,4% (4 605) stopień umiarkowany.
Zasady przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego w 2025 r. (nie zostały zmienione względem lat poprzednich)
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- niepełnosprawnemu dziecku;
- osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia;
- osobie, która ukończyła 75 lat.
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje:
- osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego;
- osobie umieszczonej w instytucji zapewniającej nieodpłatnie całodobowe utrzymanie;
- jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie na pokrycie wydatków związanych z pielęgnacją tej osoby, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Polecamy VAT 2025. Podatki część 2
Co to jest lekki stopień niepełnosprawności, umiarkowany i znaczny - czym się różnią?
Dla odpowiedzi na to pytanie sięgamy do art. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Link do ustawy w Sejmie.
Znaczny stopień niepełnosprawności - tu zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności - tu zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
Lekki stopień niepełnosprawności tu zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Mamy też definicję niezdolności do samodzielnej egzystencji, co oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.