Dla prawdopodobnie nawet kilku tysięcy osób niepełnosprawnych wyrok TK z 18 marca 2025 r. jest podstawą do wznowienia postępowania w MOPS i doprowadzenia finalnie do wypłaty do średnio 40 000 - 90 000 zł. Kto skorzysta? Np. mąż jest niepełnosprawny i opiekuje się niepełnosprawną żoną (albo odwrotnie). Pomimo faktycznej opieki nie mógł otrzymać świadczenia pielęgnacyjnego. Mąż był prawnie pozbawiony świadczenia pielęgnacyjnego. Wydaje się to logiczne. Jak niby jedna osoba z poważnymi ograniczeniami zdrowotnymi mogłaby opiekować się osobą także niepełnosprawną. Jednak w praktyce w rodzinach (zwłaszcza wielopokoleniowych) występuje taka sytuacja. Ale prawo było tak napisane przez polityków jakby takich sytuacji nie było - opiekunowie byli pozbawieni świadczenia pielęgnacyjnego pod pretekstem, że często będzie tu wyłudzanie przez osoby niepełnosprawne świadczeń w ramach rodziny (podobnie jak wyłudzano kilka dodatków węglowych na jeden adres kilka lat temu).
- Najnowszy wyrok TK o starym świadczeniu pielęgnacyjnym także bez publikacji. Osoby niepełnosprawne dadzą radę pójść do sądu? To stopień znaczny
- Dlaczego doszło do tak kuriozalnego zapisu w ustawie o świadczeń rodzinnych przeciwko osobom niepełnosprawnym? Nie było pieniędzy dla opiekunów. I była obawa nadużyć w postaci fikcyjnej opieki
Co z tym zrobił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 marca 2025 r? Sędziowie uznali, że jest to niezgodne z Konstytucją RP. To rodzaj dyskryminacji. Domniemanie, że mąż osoby niepełnosprawnej będzie (jako także osoba niepełnosprawna) pobierał nienależne świadczenia z MOPS jest niczym nie uzasadnione. Takie przypadki MOPS ma obowiązek wykryć i odzyskać pieniądze. Nie oznacza to jednak, że karani mają być wszystkie osoby niepełnosprawne opiekujące się innymi osobami niepełnosprawnymi.
Dlatego osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym powinny na bazie tego wyroku składać wnioski do MOPS, a następnie po odmowie MOPS (bo wyrok TK nie będzie opublikowany w DzU) iść do SKO i sądu administracyjnego, realizując swoje prawo do odwołania i skargi.
WAŻNE! Według szacunków w indywidualnych sprawach jest możliwość (hipotetyczna bo wyrok TK nie będzie opublikowany) wygrania od 40 000 zł do 90 000 zł (średnio).
Jest tu analogiczna sytuacja co z wyrokiem TK z 4 czerwca 2024 r., który jest podstawą do przeliczania emerytury pomniejszonej za korzystanie z wcześniejszej emerytury. Tam także nie ma publikacji wyroku TK więc emeryci najpierw kierują wniosek do ZUS, a po odmowie idą do sądu, gdzie w kilku wariantach zazwyczaj wygrywają (sądu okręgowe nie przyznają całościowej rekompensaty co do wyrównań, ale bieżące emerytury już tak).
Z wyroku TK mogą skorzystać tylko te osoby, które starały się o świadczenie pielęgnacyjne w przeszłości i MOPS odmówił przyznania go opiekunowi. Na wyrównanie nie mają szans osoby, które nie starały się - znając przepisy - o świadczenie pielęgnacyjne.
Najnowszy wyrok TK o starym świadczeniu pielęgnacyjnym także bez publikacji. Osoby niepełnosprawne dadzą radę pójść do sądu? To stopień znaczny
TK wziął do analizy art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
1) matce albo ojcu,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
TK wykreślił z tego przepisu powyższy fragment. Jakie to ma skutki? Zobaczmy w przykładzie:
W domu mieszka 47-letni mąż i 40-letnia żona (oboje mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności). Stan zdrowia żony jest poważniejszy od męża. Mąż jest zdolny do sprawowania opieki nad żoną. Według Trybunału Konstytucyjnego i Konstytucji RP mąż ma prawo - tak jak każdy inny opiekun osoby niepełnosprawnej (stopień znaczny) - ma prawo do „starego” świadczenia pielęgnacyjnego (jako opiekun).
Dlaczego doszło do tak kuriozalnego zapisu w ustawie o świadczeń rodzinnych przeciwko osobom niepełnosprawnym? Nie było pieniędzy dla opiekunów. I była obawa nadużyć w postaci fikcyjnej opieki
Politycy twierdzili, ze przepisy miały na celu zapobieżeniu „fikcyjnemu pobieraniu świadczeń przez członków rodziny, którzy de facto nie są w stanie sprawować opieki nad osobą niepełnosprawną, ponieważ sami wymagają pomocy w codziennych czynnościach życiowych”.
Sędziowie TK uznali te argument za pozorny, nieracjonalny, asystemowy i arbitralny.
Nawet jeśli przypadki nieuzasadnionego pobierania świadczenia miałyby miejsce, przeciwdziałanie takim sytuacjom nie może polegać na wprowadzeniu ogólnych regulacji, które pozbawiają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wszystkie osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności, sprawujące opiekę nad osobami niepełnosprawnymi, które są zobowiązane do alimentacji. Zgodnie z oceną sędziów, trudności w określeniu rzeczywistego sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, wymagającą stałego wsparcia opiekuna, nie mogą stanowić uzasadnienia dla odstąpienia od zasady równego traktowania osób znajdujących się w podobnej sytuacji. Ustawodawca ma obowiązek stworzenia przepisów, które zapobiegają nadużyciom.
Znaczenie wyroku TK dla osób pozbawionych świadczenia pielęgnacyjnego
Osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym mogą skorzystać z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP.
Przepis stanowi, że:
„Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.”