W jakich sytuacjach i kto może dostać zasiłek pogrzebowy. Ile wynosi w 2024 roku ten zasiłek? Od kiedy podwyżka zasiłku pogrzebowego do 7000 zł? Jak i gdzie złożyć wniosek?
- Zasiłek pogrzebowy – jednorazowe wypłacane przez ZUS. Kiedy można otrzymać?
- Zasiłek pogrzebowy – dla kogo, jaka kwota?
- Koszty pochówku - przykłady
- Wniosek do ZUS o zasiłek pogrzebowy – jest 12 miesięcy na jego złożenie
- Formularz Z-12 i załączniki
- Wniosek o zasiłek pogrzebowy - gdzie i jak złożyć?
- W 2024 roku kwota zasiłku pogrzebowego wzrośnie do 7000 zł. Od kiedy dokładnie?
Zasiłek pogrzebowy – jednorazowe wypłacane przez ZUS. Kiedy można otrzymać?
Zasiłek pogrzebowy to jednorazowe świadczenie wypłacane przez ZUS, które ma na celu zrekompensowanie kosztów pochówku zmarłego, osobom najbliższych zmarłego, które sfinansowały pogrzeb.
Na podstawie obowiązujących obecnie przepisów zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu:
- osoby, która miała prawo do emerytury lub renty, w tym członka rodziny takiej osoby,
- osoby ubezpieczonej, w tym ubezpieczonej z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, w tym członka rodziny takiej osoby,
- osoby, która zmarła w okresie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego, przysługujących za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego lub ubezpieczenia wypadkowego,
- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, ale spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,
- cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych pobierającej świadczenia pieniężne,
- osoby, która pobierała świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny, w tym członka rodziny takiej osoby – jeśli członek rodziny spełnia warunki do uzyskania renty rodzinnej,
- osoby, która pobierała rentę socjalną,
- osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej, powstałych w szczególnych okolicznościach,
- osoby, która pobierała rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej, powstałych w szczególnych okolicznościach, w tym członka rodziny takiej osoby,
- osoby, która miała ustalone prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, w tym członka rodziny takiej osoby,
- osoby, która miała ustalone prawo do emerytury pomostowej, w tym członka rodziny takiej osoby.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje, również, jeżeli koszty pogrzebu pokrył:
- pracodawca,
- dom pomocy społecznej,
- gmina,
- powiat,
- osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego.
Zasiłek pogrzebowy – dla kogo, jaka kwota?
Z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy mają prawo wystąpić do ZUS członkowie rodziny zmarłego, przykładowo: wdowiec lub wdowa (nawet w trakcie separacji orzeczonej wyrokiem sądu), rodzice, rodzeństwo, dzieci, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, dziadkowie oraz wnuki. Osoby występujące o zasiłek z tego grona mają prawo do nominalnej wysokości zasiłku pogrzebowego niezależnie od faktycznie poniesionych kosztów pogrzebu.
Już od przeszło 13 lat kwota tego zasiłku się nie zmieniła i wynosi 4000 zł.
Jeżeli koszty pochówku bierze na siebie ktoś niespokrewniony bądź niespowinowacony do osoby zmarłej czyli pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego, to zostanie zwrócona kwota w wysokości udowodnionych kosztów, jednak nie więcej niż 4 tys. zł.
Jak czytamy w instrukcji dołączonej do wniosku o zasiłek pogrzebowy (formularz Z-12), jeśli koszty pogrzebu poniosła więcej niż jedna osoba lub podmiot, zasiłek pogrzebowy będzie podzielony (wypłacony) pomiędzy te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
Każda osoba lub podmiot ubiegający się o wypłatę zasiłku pogrzebowego ma obowiązek wypełnić odrębny wniosek Z-12.
Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, a członek rodziny poniósł część kosztów pogrzebu, zasiłek przysługuje temu członkowi rodziny w wysokości 4000 zł.
Koszty pochówku - przykłady
Obowiązujące obecnie przepisy nie określają precyzyjnie co można, a czego nie można zaliczać do kosztów pochówku w kontekście zasiłku pogrzebowego.
Zdaniem ZUS, przyjmuje się, że pogrzeb to czynności, które trwają od chwili zgonu do pochowania zwłok lub prochów osoby zmarłej. Podczas rozpatrywania wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego uwzględnia się poniesione w tym czasie i związane z pochówkiem wydatki.
Przykładowo: przedstawienie rachunku tylko za trumnę nie stanowi dowodu pokrycia kosztów pogrzebu, ponieważ zasadne jest przypuszczenie, że pozostałe koszty poniósł ktoś inny, kto również będzie ubiegał się o zasiłek pogrzebowy. Do kosztu pochówku trudno zaliczyć również wyłącznie zakup kwiatów czy wiązanek, bo to uprawniałoby występowanie o zwrot kosztów w ramach zasiłku każdego żałobnika w wysokości proporcjonalnej do poniesionych wydatków.
Do listy kosztów pogrzebu nie można - zdaniem ZUS - wpisać kosztów poniesionych na wystawienie nagrobka. Bowiem nie jest to wydatek bezpośrednio związany z pochówkiem. Brak nagrobka nie oznacza, że pogrzeb się nie odbył, a nagrobek, obelisk, kwatera, rzeźba bądź inskrypcje nagrobne mogą być wykonane długo po ceremonii pogrzebowej.
Wniosek do ZUS o zasiłek pogrzebowy – jest 12 miesięcy na jego złożenie
Wniosek o zwrot wydatków na pogrzeb można złożyć do 12. miesięcy od dnia śmierci pochowanej osoby. Po upływie tego okresu prawo do zasiłku wygasa. Jeśli strona, która wnioskuje o zasiłek spełniła wszystkie formalności, to ZUS powinien przekazać wnioskodawcy pieniądze do 30. dni od dnia wpływu wniosku do placówki ZUS.
Jeżeli z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe, to prawo do zasiłku wygasa po upływie roku od dnia pogrzebu. Dokumentem, który potwierdza te okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji, prokuratury bądź innej instytucji.
W takiej sytuacji, ZUS wypłaci zasiłek niezwłocznie, natomiast nie później niż do 30. dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.
W razie donacji zwłok na cele naukowe sprawienie pogrzebu możliwe jest dopiero po przekazaniu rodzinie przez instytucję naukową szczątków osoby zmarłej po zakończeniu badań. Z przyczyn, więc całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego nie ma ona możliwości zgłoszenia wniosku o wypłatę w ciągu ustawowych 12 miesięcy.
Formularz Z-12 i załączniki
Osoby wnioskujące o zasiłek pogrzebowy muszą wypełnić przygotowany przez ZUS formularz (Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy), który udostępnia ZUS w swoich placówkach bądź na stronie internetowej www.zus.pl.
Zasadniczymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego oprócz wniosku są skrócony odpis aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem.
Dodatkowo trzeba przedłożyć dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane), zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu w dniu śmierci (w przypadku, gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpieczonej), nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących.
Wniosek o zasiłek pogrzebowy - gdzie i jak złożyć?
Jak czytamy w instrukcji dołączonej do druku Z-12, wniosek o zasiłek pogrzebowy wraz z ww. dokumentami można złożyć w każdej placówce ZUS:
- osobiście,
- przez osobę upoważnioną,
- pocztą,
- elektronicznie przez PUE ZUS.
Jeśli wniosek Z-12 został złożony elektronicznie przez PUE ZUS, pozostałe dokumenty należy złożyć w ZUS osobiście, przez osobę upoważnioną lub pocztą.
ZUS informuje, że do złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy i odbioru zasiłku pogrzebowego można upoważnić zakład pogrzebowy, który organizował pogrzeb. W takim przypadku, zgodnie z tą dyspozycją, ZUS przekaże zasiłek pogrzebowy bezpośrednio na konto zakładu pogrzebowego.
Zasiłek pogrzebowy powinien zostać wypłacony w ciągu 30 dni kalendarzowych od złożenia wniosku i wszystkich niezbędnych dokumentów. ZUS zaleca podanie we wniosku numeru konta bankowego, na które ZUS wypłaci zasiłek. Jeżeli nie wskazano nr konta, zasiłek będzie przekazany przekazem pocztowym na adres wnioskodawcy wpisany we wniosku.
W 2024 roku kwota zasiłku pogrzebowego wzrośnie do 7000 zł. Od kiedy dokładnie?
W dniu 10 maja 2024 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (i kilku innych ustaw), podwyższający zasiłek pogrzebowy do 7000 zł.
Co więcej, nowelizacja ta ma wprowadzić rozwiązanie, że zasiłek celowy w kwocie do 2000 zł będzie przeznaczony:
- na pokrycie kosztów pogrzebu osobie, która pokryła koszty pogrzebu, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy
albo
- jeśli osoba, która pokryła koszty pogrzebu jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego i poniosła w związku z pogrzebem nadzwyczajne, trudne do przewidzenia, niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego, koszty.
Zasiłek pogrzebowy będzie przysługiwał w kwocie 7000 zł, jeżeli śmierć nastąpiła nie wcześniej niż w dniu wejścia w życie tej nowelizacji.
Co do zasady omawiana nowelizacja ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Tak wynika z art. 15 omawianego projektu. Ale w Ocenie Skutków Regulacji tego projektu podano, że skutki finansowe tej podwyżki zasiłku pogrzebowego zostały obliczone przy założeniu, że nowelizacja wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2024 r. A zatem jest całkiem możliwe, że zasiłek pogrzebowy będzie wynosił 7000 zł już od lipca 2024 r. – tym niemniej dokładna data wejścia w życie tej nowelizacji nie jest znana.
Więcej na ten temat w artykule: Zasiłek pogrzebowy - zmiany 2024. 7000 zł już od lipca, plus dodatkowe 2 tys. zł w szczególnych sytuacjach. Od 2025 r. coroczna waloryzacja [projekt ustawy]
oprac. Paweł Huczko