Pomoc społeczna 2025. Kwoty zasiłków i limitów dochodu?

• Zmiany w pomocy społecznej w 2025 r. Wyższe kryterium dochodowe i same zasiłki
• Zmiana kryteriów dochodowych w każdym roku?
• Rozporządzenie już opublikowane. Weszło w życie 1 stycznia 2025 r.
• Pomoc społeczna 2025 - 3 przykłady
• Czy potrzebna będzie jeszcze zmiana w ustawie o pomocy społecznej?

Zmiany w pomocy społecznej w 2025 r. Wyższe kryterium dochodowe i same zasiłki

Od 1 stycznia 2025 roku wzrosły kryteria dochodowe w pomocy społecznej. Rząd ustalił, aby dla osoby samotnie gospodarującej kryterium wynosiło 1010 zł, a dla osoby w rodzinie – 823 zł. Zmiana kwot kryteriów dochodowych wpłynęła także na podwyższenie kwot świadczeń pieniężnych, które związane są z ustawą o pomocy społecznej. 

Kryteria dochodowe w pomocy społecznej podlegają weryfikacji co 3 lata. Poprzednia weryfikacja tych kryteriów miała miejsce w roku 2021. W swojej propozycji rząd uwzględnił wyniki badań progu interwencji socjalnej, dokonane w 2024 roku przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.

Najważniejsze zmiany:

1) Od 1 stycznia 2025 roku wzrosły kryteria dochodowe (limity dochodu) w pomocy społecznej. 
- Dla osoby samotnie gospodarującej kryterium wynosi 1010 zł. Oznacza to wzrost o 234 zł, czyli o 30 proc.
- Dla osoby w rodzinie kryterium wynosi 823 zł. Oznacza to wzrost o 223 zł, czyli o 37 proc.

2) Zmiana kwot kryteriów dochodowych wpłynęła także na podwyższenie kwot świadczeń pieniężnych związanych z ustawą o pomocy społecznej, np.:
- pomoc pieniężna na usamodzielnienie – wzrost o 229 zł (z 1 837 zł do 2 066 zł),
- maksymalny zasiłek stały – wzrost o 229 zł (z 1000 zł do 1 229 zł)
- minimalna kwota świadczenia pieniężnego na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2024 r. poz. 769) – wzrosła (z 721 zł) do 950 zł, a maksymalna kwota z tego tytułu wzrośnie (z 1450 zł) do 1679 zł.

Ponadto podwyższeniu ulegnie kwota dochodu z 1 ha przeliczeniowego o 114 zł, tj. wzrost z 345 zł do 459 zł.

Zmiana kryteriów dochodowych w każdym roku?

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Ale ta sama ustawa pozwala dokonywać weryfikacji co roku. Poprzedni rząd, mimo rosnącej inflacji wpływającej na domowe budżety Polek i Polaków, nie skorzystał z tej możliwości. Ostatnia weryfikacja miała więc miejsce w 2021 roku. 

Obecne kierownictwo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej analizuje możliwość zmian zmierzających do tego, by weryfikacja odbywała się obligatoryjnie co roku. Ewentualne legislacyjne zmiany będą poddane pracom zespołu ds. reformy systemu pomocy społeczne tak, by przyjęte rozwiązania miały charakter kompleksowy i efektywnie wzmacniały system pomocy społecznej. 
- Ostatnie lata bardzo wyraźnie pokazały, że system weryfikacji kryteriów dochodowych jest nieadekwatny do potrzeb i dostępnych danych dlatego w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej rozpoczęto prace nad obowiązkową weryfikacją coroczną kryteriów w terminach pozwalających na dokładniejszą estymację progu interwencji socjalnej. Dodatkowo powołany w MRPiPS zespół ds. reformy systemu pomocy społecznej przeanalizuje sposób liczenia dochodu – zaznacza wiceministra Katarzyna Nowakowska.

W Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej działa już Zespół ds. Reformy Systemu Pomocy Społecznej. Zadaniem tego Zespołu jest weryfikacja dostępności świadczeń i usług społecznych, sytuacji pracowników systemu pomocy społecznej, ocena funkcjonowania instytucji całodobowych oraz ich finansowania. Specjalny zespół tematyczny, w którego skład wchodzi m.in. prof. Ryszard Szarfenberg, przedstawiciele GUS i IPISS dokona oceny aktualnego sposobu wyliczania progu interwencji socjalnej. 
Po dogłębnej analizie aktualnego stanu zespół opracuje propozycje zmian prawnych oraz innych rekomendacji. Reforma powinna doprowadzić do integracji różnych form wsparcia oraz współpracy pomiędzy instytucjami państwowymi, samorządami, organizacjami pozarządowymi i lokalnymi społecznościami. To przyczyni się do zwiększenia skuteczności działań pomocowych.

Rozporządzenie już opublikowane. Weszło w życie 1 stycznia 2025 r.

Jednocześnie 14 maja resort przedłożył Radzie Ministrów propozycję weryfikacji kwot kryteriów dochodowych w pomocy społecznej uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej od 1 stycznia 2025 r. polegającą na wzroście kwoty dla osoby samotnie gospodarującej o 30 proc. (w okresie 2015-2018 ten wzrost wyniósł jedynie 11 proc., analogicznie było w okresie 2018-2022), a dla osoby w rodzinie o 37 proc. (w okresie 2015-2018 wzrost ten wyniósł zaledwie 3 proc., a w okresie 2018-2022 14 proc.).
Ta propozycja MRPiPS została przyjęta. Rozporządzenie Rady Ministrów z 12 lipca 2024 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej zostało opublikowane 15 czerwca br w Dzienniku Ustaw (poz. 1044). Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.

Pomoc społeczna 2025 - 3 przykłady

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowało 3 przykłady, którymi ilustruje zmiany jakie zajdą w zakresie pomocy społecznej w 2025 roku:

Przykład 1:
Pani Anna, która ponad rok temu straciła pracę, sama wychowuje dwoje dzieci. Rodzina Pani Anny o posiada dochód o wysokości 1000 zł i pobiera zasiłek okresowy w kwocie 800 zł. Po weryfikacji kryteriów w pomocy społecznej zaproponowanych przez rząd rodzina będzie mogła otrzymać ten zasiłek w kwocie 1469 zł (jeżeli do tej pory Pani Anna nie podejmie zatrudnienia). 

Przykład 2:
Rodzina Państwa Jolanty i Jana z dwójką dzieci w wieku szkolnym. Pan Jan jest ciężko chory i Pani Jolanta opiekuje się mężem w związku z czym nie podejmuje zatrudnienia. Rodzina o dochodzie 1600 zł, pobierająca dziś zasiłek okresowy w wysokości 800 zł. Po weryfikacji kryteriów dochodowych w pomocy społecznej zaproponowanych przez rząd, zasiłek dla tej rodziny wzrośnie do kwoty 1692 zł.

Przykład 3:
Pan Kazimierz z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym, samotnie gospodarujący w swoim gospodarstwie domowym, bez dochodu, pobierający dziś zasiłek stały w maksymalnej wysokości 1000 zł. Po weryfikacji kryteriów dochodowych w pomocy społecznej zaproponowanej przez rząd otrzyma maksymalny zasiłek stały w wysokości 1229 zł.

Czy potrzebna będzie jeszcze zmiana w ustawie o pomocy społecznej?

Warto zwrócić uwagę, że art. 37 ust. 2 pkt 1) ustawy o pomocy społecznej określa maksymalną kwotę zasiłku stałego w wysokości 1000 zł. Zacytujmy ten przepis:

Art. 37. 1. Zasiłek stały przysługuje:
1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

2. Zasiłek stały ustala się w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 1000 zł miesięcznie;
2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.

A w § 1 pkt 2) lit d) rozporządzenia Rady Ministrów z 12 lipca 2024 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społeczne (Dz. U. z 15 lipca 2024 r., poz. 1044), maksymalną kwotę zasiłku stałego ustalono w wysokości 1229 zł. Rozporządzenie to ma wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

Jak wiadomo ustawa jest aktem prawnym wyższej rangi niż rozporządzenie, więc jeżeli do 1 stycznia 2025 r. nie nastąpi nowelizacja ustawy o pomocy społecznej i ww. maksymalna kwota zasiłku stałego nie ulegnie podwyższeniu, to nie będzie właściwej podstawy prawnej dla wypłaty tego zasiłku w kwocie wyższej niż 1000 zł. 

Zwróciliśmy się z pytaniem do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, czy dostrzegają ten problem i czy podjęte zostały prace nad stosowną zmianą ustawy o pomocy społecznej. 

Ministerstwo odpowiedziało w dniu 18 września 2024 r. następująco (pogrubienia infor.pl):
"Szanowny Panie Redaktorze, 
informujemy, że stosownie do art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1283) kwota stanowiąca podstawę ustalenia wysokości pomocy pieniężnej na usamodzielnienie, na kontynuowanie nauki i pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej, kwoty minimalnego i maksymalnego świadczenia pieniężnego na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, a także maksymalna kwota zasiłku stałego ulegają zmianie w terminach weryfikacji kryteriów dochodowych o 50% sumy kwot, o które wzrosły kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej i kryterium dochodowe na osobę w rodzinie.

Omawiany przepis wprost wskazuje, że maksymalna kwota zasiłku stałego zmienia się w związku z weryfikacją kryteriów dochodowych, a poziom wzrostu wysokości ww. świadczenia jest powiązany ze wzrostem kryterium dochodowego na zasadach określonych w cytowanym powyżej art. 9 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej.

Odpowiadając na dodatkowe pytania wyjaśniamy, iż kwoty pieniężne wskazane w akcie prawnym jakim jest ustawa - podlegają weryfikacji, na podstawie której następuje ich podniesienie i nie ma konieczności przeprowadzania nowelizacji ustawy o pomocy społecznej w celu aktualizacji ich wysokości. 

W chwili obecnej np. w ustawie o pomocy społecznej przepis art. 8 ust. 9 stanowi, iż przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 194 zł. Aktualne kwoty są ustalane na podstawie art. 9 ustawy o pomocy społecznej – zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społeczne."

Podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z 12 lipca 2024 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej - Dziennik Ustaw z 15 lipca 2024 r., poz. 1044. Rozporządzenie to wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r.
 
Źródło: Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.