Zasiłek pogrzebowy 2024. Jaka kwota? Dla kogo? Co jest kosztem pochówku? Jak złożyć wniosek? Podwyżka do 7000 zł już pewna. Od kiedy?

• Zasiłek pogrzebowy - kiedy się należy, dla kogo?
• Co jest kosztem pochówku?
• Wniosek do ZUS o zasiłek pogrzebowy – jest 12 miesięcy na jego złożenie
• Wniosek o zasiłek pogrzebowy. Dokumenty
• Jak i gdzie złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy (na formularzu Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy)
• Jak długo trzeba czekać na wypłatę zasiłku?
• Co zrobić, gdy ZUS nie przyzna zasiłku pogrzebowego?
• W 2024 roku kwota zasiłku pogrzebowego wzrośnie do 7000 zł. To już pewne ale nie wiadomo od kiedy

Zasiłek pogrzebowy - kiedy się należy, dla kogo?

Zasiłkiem pogrzebowym nazywamy jednorazowe świadczenie, które ma na celu wsparcie finansowe osób najbliższych zmarłego, które wzięły na siebie ciężar finansowy pochówku.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci osoby, która:
- była ubezpieczona w ZUS lub miała między innymi przyznaną emeryturę, rentę bądź emeryturę pomostową, 
- zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego już po ustaniu ubezpieczenia,
- pobierała świadczenie przedemerytalne bądź zasiłek przedemerytalny, 
- zmarła nie mając przyznanej emerytury lub renty lecz w dniu zgonu spełniała warunki do jej uzyskania. 

O zwrot kosztów związanych z pochówkiem zmarłego mogą wnioskować w ZUS członkowie rodziny. Jak informuje Sebastian Szczurek, Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS województwa opolskiego, wniosek o zasiłek pogrzebowy może złożyć między innymi współmałżonek (nawet w trakcie separacji orzeczonej wyrokiem sądu), rodzice, rodzeństwo, dzieci, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, dziadkowie oraz wnuki. Wnioskujący z tego grona mają prawo do nominalnej wysokości zasiłku pogrzebowego niezależnie od faktycznie poniesionych kosztów pogrzebu. Od ponad 13 lat kwota tego zasiłku się nie zmieniła i wynosi 4 tys. zł.

Jeżeli koszty pochówku bierze na siebie ktoś niespokrewniony bądź niespowinowacony do osoby zmarłej czyli pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego, to zostanie zwrócona kwota w wysokości udowodnionych kosztów, jednak nie więcej niż 4 tys. zł.

Jak czytamy w instrukcji dołączonej do wniosku o zasiłek pogrzebowy (formularz Z-12), jeśli koszty pogrzebu poniosła więcej niż jedna osoba lub podmiot, zasiłek pogrzebowy będzie podzielony (wypłacony) pomiędzy te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu. 
Każda osoba lub podmiot ubiegający się o wypłatę zasiłku pogrzebowego ma obowiązek wypełnić odrębny wniosek Z-12. 

Co jest kosztem pochówku?

ZUS wskazuje, że obowiązujące obecnie przepisy nie określają precyzyjnie co można, a czego nie można zaliczać do kosztów pochówku w kontekście zasiłku pogrzebowego. 
Zdaniem ZUS, przyjmuje się, że pogrzeb to czynności, które trwają od chwili zgonu do pochowania zwłok lub prochów osoby zmarłej. Podczas rozpatrywania wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego uwzględnia się poniesione w tym czasie i związane z pochówkiem wydatki. 

Przykładowo: przedstawienie rachunku tylko za trumnę nie stanowi dowodu pokrycia kosztów pogrzebu, ponieważ zasadne jest przypuszczenie, że pozostałe koszty poniósł ktoś inny, kto również będzie ubiegał się o zasiłek pogrzebowy. Do kosztu pochówku trudno zaliczyć również wyłącznie zakup kwiatów czy wiązanek, bo to uprawniałoby występowanie o zwrot kosztów w ramach zasiłku każdego żałobnika w wysokości proporcjonalnej do poniesionych wydatków.

Do listy kosztów pogrzebu nie można - zdaniem ZUS - wpisać kosztów poniesionych na wystawienie nagrobka. Bowiem nie jest to wydatek bezpośrednio związany z pochówkiem. Brak nagrobka nie oznacza, że pogrzeb się nie odbył, a nagrobek, obelisk, kwatera, rzeźba bądź inskrypcje nagrobne mogą być wykonane długo po ceremonii pogrzebowej.

Wniosek do ZUS o zasiłek pogrzebowy – jest 12 miesięcy na jego złożenie

ZUS informuje, że wniosek o zwrot wydatków na pogrzeb można złożyć do 12. miesięcy od dnia śmierci pochowanej osoby. Po upływie tego okresu prawo do zasiłku wygasa. Jeśli strona, która wnioskuje o zasiłek spełniła wszystkie formalności, to ZUS powinien przekazać wnioskodawcy pieniądze do 30. dni od dnia wpływu wniosku do placówki ZUS. 

Jeżeli z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe, to prawo do zasiłku wygasa po upływie roku od dnia pogrzebu. Dokumentem, który potwierdza te okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji, prokuratury bądź innej instytucji. 
W takiej sytuacji, ZUS wypłaci zasiłek niezwłocznie, natomiast nie później niż do 30. dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.

W razie donacji zwłok na cele naukowe sprawienie pogrzebu możliwe jest dopiero po przekazaniu rodzinie przez instytucję naukową szczątków osoby zmarłej po zakończeniu badań. Z przyczyn, więc całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego nie ma ona możliwości zgłoszenia wniosku o wypłatę w ciągu ustawowych 12 miesięcy.

Wniosek o zasiłek pogrzebowy. Dokumenty

Osoby wnioskujące o zasiłek pogrzebowy muszą wypełnić przygotowany przez ZUS formularz (Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy), który udostępnia ZUS w swoich placówkach bądź na stronie internetowej www.zus.pl.

Zasadniczymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego oprócz wniosku są skrócony odpis aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem. 

Dodatkowo trzeba przedłożyć dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane), zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu w dniu śmierci (w przypadku, gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpieczonej), nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących.

Jak i gdzie złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy (na formularzu Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy)

Jak czytamy w instrukcji dołączonej do druku Z-12, wniosek o zasiłek pogrzebowy wraz z ww. dokumentami można złożyć w każdej placówce ZUS: 
- osobiście, 
- przez osobę upoważnioną, 
- pocztą, 
- elektronicznie przez PUE ZUS. 

Jeśli wniosek Z-12 został złożony elektronicznie przez PUE ZUS, pozostałe dokumenty należy złożyć w ZUS osobiście, przez osobę upoważnioną lub pocztą. 

Jak długo trzeba czekać na wypłatę zasiłku?

Zgodnie z aktualnymi przepisami zasiłek pogrzebowy powinien zostać wypłacony w ciągu 30 dni kalendarzowych od złożenia wniosku i wszystkich niezbędnych dokumentów. ZUS zaleca podanie we wniosku numeru konta bankowego, na które ZUS wypłaci zasiłek. Jeżeli nie wskazano nr konta, zasiłek będzie przekazany przekazem pocztowym na adres wnioskodawcy wpisany we wniosku.

Co zrobić, gdy ZUS nie przyzna zasiłku pogrzebowego?

W 2024 roku kwota zasiłku pogrzebowego wzrośnie do 7000 zł. To już pewne ale nie wiadomo od kiedy

W ostatniej kampanii wyborczej do Sejmu Koalicja Obywatelska (która obecnie stanowi największą część koalicji rządowej) obiecywała podwyżkę zasiłku pogrzebowego do 150% pensji minimalnej. Oznaczałoby to wzrost np. do 6450 zł od 1 lipca 2024 r. Czy znajdą się pieniądze w budżecie państwa na taką podwyżkę zasiłku pogrzebowego? Nowa minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, odpowiadając w Sejmie na pytania posłów w dniu 21 grudnia 2023 r. podczas debaty nad projektem budżetu państwa na 2024 r. potwierdziła, że w budżecie zostały zaplanowane środki na podwyższenie zasiłku pogrzebowego do około 7 tys. zł. 
W dniu 29 stycznia 2024 r. wiceminister Sebastian Gajewski (podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) poinformował na konferencji prasowej, że zasiłek pogrzebowy zostanie podwyższony dokładnie do 7000 zł. Projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS został już przekazany do konsultacji, opiniowania i uzgodnień międzyresortowych. Ta informacja została również powtórzona przez wiceministra Gajewskiego w wywiadzie dla Polskiego Radia. 
Nie wiadomo jeszcze od kiedy nastąpi ta podwyżka. - Dzisiaj pani ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podpisała wniosek do wykazu prac legislacyjnych rządu. Jesteśmy na bardzo wstępnym etapie rządowego procesu legislacyjnego - powiedział wiceminister Gajewski. - Mamy opracowane założenia projektu nowelizacji, ocenę skutków regulacji i wstępny zarys projektu - dodał wiceminister. Ponadto wiceminister zaznaczył, że założenia MRPiPS w tym zakresie mogą ulec modyfikacji w toku np. uzgodnień międzyresortowych.

W dniu 19 marca 2024 r. Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, minister rodziny, pracy i polityki społecznej, w wywiadzie dla "Dziennika Gazety Prawnej" potwierdziła, że w jej ministerstwie trwają prace legislacyjne nad podwyższeniem zasiłku pogrzebowego do 7 tys. zł. Co więcej, do przepisów ma być wprowadzony mechanizm waloryzacyjny tego zasiłku.
W dniu 22 marca 2024 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (nr UA5), który przewiduje podwyższenie kwoty zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł. Kwota ta będzie podlegała corocznej waloryzacji (w marcu) o wskaźnik inflacji ogółem publikowany przez Prezesa GUS za rok poprzedni. Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej wskazuje, że aktualnie koszty zwykłego pogrzebu w Polsce wynoszą minimum 8-10 tys. zł. 

Natomiast 22 kwietnia 2024 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało w odpowiedzi na interpelację poselską, że "W dniu 22 marca 2024 r. wykaz prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów został uzupełniony o projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – nr w wykazie prac UA5. Projekt ten przewiduje podwyższenie kwoty zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł, a więc o 75%. Podwyżka zasiłku pogrzebowego jest oczekiwana od dawna, ponieważ obowiązująca od 13 lat kwota 4000 zł jest niewystarczająca na pokrycie kosztów pogrzebu, które znacząco wzrosły. Zasiłek pogrzebowy w wysokości 7000 zł będzie w większym stopniu rekompensował rzeczywiście poniesione koszty pogrzebu, a jednocześnie kwota ta uwzględnia możliwości finansowe Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa."
"(...) projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw regulujący wskazane kwestie zostanie w najbliższych dniach skierowany opinii w ramach uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. Szacuje się, że koszt podniesienia kwoty zasiłku pogrzebowego z obecnie obowiązującej kwoty 4.000 zł do kwoty 7.000 zł wyniesie ponad 2 mld zł w skali roku"

Podstawa prawna:
Art. 77 - art. 81 Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1251; ostatnia zmiana: Dz.U. z 2023 r., poz. 1429).