Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przewiduje w swoim ustawodawstwie pomoc dla rodziny, jeśli znajdzie się ona w kryzysowej sytuacji.
Dzięki zasadom koordynacji twoja rodzina otrzyma pomoc bez względu na to, w jakim kraju UE ty przebywasz, a w jakim pozostali członkowie rodziny. Musisz jednak spełnić wymagania jakie nakładają na ciebie przepisy kraju, w którym jesteś ubezpieczony.
Każde państwo ma swój odrębny system
W Polsce świadczenia dla rodziny finansowane są z budżetu państwa, prawo do nich zależy od tego, w jakiej sytuacji znajduje się rodzina osoby, która występuje o świadczenie.
Niektóre państwa członkowskie uzależniają prawo do świadczeń rodzinnych od tego, jak długo pracowałeś i byłeś ubezpieczony oraz czy mieszkasz lub jak długo mieszkałeś na jego terytorium.
Świadczenia rodzinne są przyznawane nawet wówczas, gdy osoba uprawniona mieszka na terytorium innego państwa niż to, które jest zobowiązane do wypłaty tych świadczeń.
Także wtedy, gdy twoja rodzina mieszka w innym państwie niż to, które przyznało świadczenia, np. twoje dzieci mieszkają w Polsce, a ty pracujesz we Francji. Gdyby nie było tej możliwości, twoje dzieci musiałyby zamieszkać z tobą, a to przecież nie zawsze jest możliwe.
Które państwo przyznaje świadczenia w określonych sytuacjach?
Jesteś zatrudniony na umowę o pracę u zagranicznego pracodawcy lub prowadzisz za granicą działalność gospodarczą - podlegasz przepisom kraju, w którym pracujesz. Świadczenie rodzinne zostanie ci przyznane według kryteriów w nim obowiązujących. Nie ma znaczenia, czy twoja rodzina pozostała w kraju, czy mieszka z tobą.
Twój pracodawca oddelegował cię do pracy za granicą - będziesz otrzymywał świadczenia rodzinne z Polski, ponieważ siedziba firmy mieści się w Polsce. Świadczenia rodzinne będzie ci wypłacała gmina. Nie ma znaczenia, czy rodzina pozostała w kraju, czy mieszka z tobą.
Jesteś osobą bezrobotną? Wcześniej pracowałeś za granicą i tam nabyłeś prawo do zasiłku z tytułu bezrobocia – podlegasz ustawodawstwu państwa, które wypłaca ci zasiłek. Nie ma znaczenia, w jakim kraju mieszka twoja rodzina.
Jeśli jednak wyjechałeś za granicę w poszukiwaniu pracy i otrzymujesz polski zasiłek dla bezrobotnych (przez 3 miesiące) – świadczenia rodzinne będzie ci wypłacała Polska.
Jeśli jesteś emerytem lub rencistą, pracowałeś lub pracujesz za granicą i masz dzieci na utrzymaniu - masz prawo do świadczeń rodzinnych oraz – w niektórych krajach unijnych – do specjalnego dodatku do emerytury lub renty na utrzymanie dziecka. Możliwe są tu warianty:
- Przysługuje ci emerytura lub renta tylko z jednego państwa – masz prawo do świadczeń dla swojej rodziny na podstawie przepisów państwa, które wypłaca emeryturę lub rentę. Nie ma znaczenia, w jakim państwie przebywasz ty i twoje dzieci.
- Przysługuje ci emerytura lub renta z kilku państw - masz prawo do świadczeń rodzinnych od państwa, w którym mieszkają dzieci pod warunkiem, że z tego państwa otrzymujesz emeryturę lub rentę; w innych przypadkach jest brany pod uwagę najdłuższy okres ubezpieczenia lub zamieszkania.
Jesteś sierotą - tak jak emerytom lub rencistom wychowującym dzieci przysługują ci świadczenia rodzinne oraz – w niektórych krajach unijnych - dodatkowe lub specjalne świadczenie rodzinne dla sierot. Pieniądze otrzymuje osoba, która opiekuje się sierotą. Nie ma znaczenia, w którym kraju mieszka sierota i jej opiekun.
Sierota po zmarłym emerycie lub renciście otrzymuje świadczenia rodzinne zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, które wypłacało świadczenia na rzecz dzieci za życia emeryta lub rencisty.
Sierota po pracowniku lub osobie pracującej na własny rachunek, podlega przepisom państwa, w którym zmarły pracował.
Jeśli zmarły rodzic pracował w kilku krajach, sierota podlega albo przepisom kraju, w którym mieszka, albo kraju, w którym zmarły pracował najdłużej.
Zadaj pytanie: Forum
Pierwszeństwo wypłaty świadczeń
- Pracujesz w jednym z krajów unijnych. Twoja żona i dzieci mieszkają w innym kraju.
Pierwszeństwo wypłaty świadczeń ma państwo, w którym ty pracujesz, o ile twoja żona nie pracuje w kraju zamieszkania. Jeśli jednak żona podejmie tam pracę – pierwszeństwo wypłaty ma państwo, w którym mieszkają twoje dzieci.
- Otrzymujesz emeryturę lub rentę z jednego z krajów unijnych. Żona pracuje w innym kraju?
Pierwszeństwo wypłat ma kraj pracy.
- Jesteś osobą bezrobotną?
Jeśli otrzymujesz świadczenie z tytułu bezrobocia z jednego z krajów unijnych, a żona i dzieci mieszkają w innym kraju i nie pracują – pierwszeństwo przy wypłacie świadczeń rodzinnych ma państwo, które wypłaca ci świadczenia z tytułu bezrobocia.
- Świadczenia rodzinne należą się tym samym członkom rodziny w tym samym czasie od dwóch państw, lecz zamieszkują oni w państwie trzecim – świadczenia rodzinne przyznaje i wypłaca państwo, w którym należą się wyższe świadczenia.
W takim wypadku odpowiednia instytucja drugiego państwa zwraca połowę wypłaconej przez pierwszy kraj kwoty, nie więcej jednak niż kwota świadczeń przyznawana w jego granicach.
Niezbędne dokumenty
Dla świadczeń rodzinnych stosowane są dokumenty unijne z serii F (standardowe dokumenty elektroniczne - tzw. SED), które dotyczą świadczeń rodzinnych i są stosowane wyłącznie przez właściwe instytucje rozpatrujące uprawnienia do ww. świadczeń.
Zastąpiły one stosowane dotychczas formularze z serii E-400. Formularze z serii E-400 są nadal stosowane przez instytucje w Lichtensteinie, Norwegii, Islandii oraz Szwajcarii.
Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Zobacz również serwis: Pomoc społeczna