Jak założyć Niebieską Kartę? (wszczęcie procedury "Niebieskie Karty")
Procedura "Niebieskie Karty" (dalej NK), to instytucjonalne narzędzie służące do przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (z dnia 10 czerwca 2010r. Dz.U. Nr 125 poz. 842), definiuje tą procedurę następująco:
"Procedura "Niebieskie Karty" obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie."
Zapisy tej nowelizacji wskazują na Radę Ministrów, jako organ, który określa kształt procedury oraz opracowuje wzory formularzy wykorzystywanych podczas jej realizacji.
Polecamy: Świadczenia z pomocy społecznej. Postępowanie administracyjne
Formularz "Niebieska Karta - A"
Wszczęcie procedury NK w sytuacji podejrzenia występowania przemocy w rodzinie następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” (NK-A) przez przedstawiciela policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia lub gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Powinno to nastąpić w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, a w sytuacji, gdy ten kontakt jest niemożliwy, bez udziału tej osoby. Najczęściej dzieje się to podczas interwencji policji w związku z wezwaniem. Formularz NK-A zawiera podstawowe informacje o osobach, które zostały dotknięte przemocą oraz pozostałe informacje, także dotyczące osoby, która tą przemoc stosuje. Następnie po wypełnieniu formularza NK-A, ma być on przekazywany niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. Kopia formularza A pozostaje u wszczynającego procedurę.
Należy pamiętać, że na procedurę NK składają się karty od litery A do litery D włącznie. Kolejne litery są jednocześnie kolejnymi formularzami NK, a także etapami udzielania pomocy osobie czy rodzinie dotkniętej przemocą.
Formularz "Niebieska Karta - B"
Kolejnym etapem po NK-A jest formularz "Niebieska Karta "B", który otrzymuje osoba dotknięta przemocą w rodzinie, lub w przypadku przemocy wobec dziecka - rodzic, opiekun prawny lub faktyczny, osoba, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Formularz B jest dokumentem dla osób pokrzywdzonych, zawierającym definicję przemocy, praw człowieka, informację o miejscach gdzie można uzyskać pomoc. Formularza B nie przekazuje się osobie podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie.
Rozpoczęcie procedury
Praca służb rozpoczyna się od tego, że przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego przekazuje formularz "Niebieska Karta-A" pozostałym członkom zespołu lub grupy roboczej niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania.
Formularz "Niebieska Karta - C"
Na posiedzenie grupy roboczej lub zespołu interdyscyplinarnego, zaprasza się osobę, wobec, której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy w rodzinie. Na tym posiedzeniu dokonuje się analizy sytuacji rodzinnej oraz wypełnia formularz "Niebieska Karta- C". Spotkanie zespołu/grupy z osoba doznającą przemocy jest bardzo istotne dla podejmowanych w ramach procedury działań i ich efektywności. Osoba pokrzywdzona bowiem ma miejsce i czas, aby określić, jakie są jej potrzeby, jakie ma pomysły na tą sytuację, jaką ma gotowość do podjęcia działań.
Ponadto, na tym spotkaniu, formułuje się wspólnie z osobą doznającą przemocy indywidualny plan pomocy. Zatem osoba doznająca przemocy ma wpływ na to, co dzieje się w sprawie jej rodziny. Jeżeli jednak osoba doznająca przemocy nie przyjdzie, nie wstrzymuje to prac zespołu interdyscyplinarnego ani grupy roboczej. Na posiedzenie nie zaprasza się dzieci.
Formularz "Niebieska Karta - D"
Formularz D członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wypełniają w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Przepisy nie precyzują jednak, czy ma to się odbyć podczas posiedzenia czy indywidualnego kontaktu członka zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej z daną osobą, wskazuje natomiast, że to przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa tą osobę na spotkanie zespołu lub grupy.
Bardzo ważne jest to, że spotkania z osobą, wobec której istnieje podejrzenie doznawania przemocy w rodzinie oraz osobą podejrzaną o stosowanie tej przemocy nie mogą być organizowane w tym samym miejscu i czasie. Działania zespołu lub grupy powinny być kontynuowane bez względu na to czy osoba stosująca przemoc zgłosi się na ww. spotkanie.
Ponowne dopuszczenie się przemocy
Jeżeli w trakcie działań wykonywanych przez policjanta, pracownika socjalnego, przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, oświaty lub ochrony zdrowia zachodzi podejrzenie, że osoba ponownie dopuściła się przemocy w rodzinie, ponownie wypełnia się formularz A (wpisuje się informacje dotyczące nowego zdarzenia) i przesyła do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego. Przepisy nie określają czasu, w jakim podmiot wypełniający formularz ma go przekazać przewodniczącemu, natomiast zasadnym wydaje się przyjęcie reguły, że jest to do siedmiu dni.
Dokumentacja
Wszystkie działania zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej są dokumentowane (poprzez formularze "Niebieska Karta" oraz w sposób ustalony przez członków zespołu i zapisany w regulaminie pracy zespołu). Ta dokumentacja jest przekazywana policji lub prokuraturze w przypadku podejrzenia o popełnieniu przestępstwa.
Zadania organów i osób udzielających pomocy ofiarom przemocy
Warto wiedzieć o zadaniach, jakie zostały nałożone przez przepisy prawa na poszczególne organy czy osoby udzielające pomocy ofiarom przemocy. I tak:
Zadaniem pracownika socjalnego, przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia i oświaty jest przede wszystkim poinformowanie osoby doznającej przemocy o formach i miejscach pomocy udzielnej osobom uwikłanym w przemoc, a także zapewnienie dostępu do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby dotkniętej przemocą. Dodatkowo przedstawiciel ochrony zdrowia winien poinformować osobę o możliwości uzyskania zaświadczenia o rodzajach i przyczynach uszkodzeń ciała w związku z użyciem przemocy w rodzinie. Oprócz tego przedstawiciel oświaty i pomocy społecznej a także gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych ma zdiagnozować sytuację i potrzeby osoby doznającej przemocy oraz może prowadzić rozmowy z osobami stosującymi przemoc. Pracownik socjalny ma dodatkowo zapewnić schronienie osobie doświadczającej przemocy " jeżeli wymaga tego sytuacja.
W ramach procedury funkcjonariusz policji: udziela niezbędnej pomocy osobie doznającej przemocy, w tym dostępu do pomocy medycznej, podejmuje czynności chroniące życie, zdrowie i mienie, rozmawia z osobą stosującą przemoc o odpowiedzialności karnej, zabezpiecza ślady i dowody przestępstwa oraz podejmuje działania mające na celu zapobiec dalszym zagrożeniom mogącym występować w tej rodzinie (m.in. poprzez wizyty).
Zadania członków zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej w ramach procedury:
- udzielenie pomocy osobie doznającej przemocy;
- podjęcie działań wobec osoby stosującej przemoc (informowanie o konsekwencjach czynów, motywowanie do podjęcia terapii;
- opracowanie indywidualnego planu pomocy (który może ulegać zmianom wraz z rozwojem sytuacji);
- rozstrzyganie o braku zasadności podejmowania działań.
6 etapów procedury "Niebieskie Karty"
Reasumując przebieg procedury Niebieskie Karty, należy podkreślić, że jest ona podzielona na 6 etapów, które następują kolejno po sobie:
- Wszczęcie procedury.
- Opracowanie indywidualnego planu pomocy.
- Oddziaływanie na sprawcę przemocy.
- Realizacja indywidualnego planu pomocy.
- Ewentualne zdarzenia niebezpieczne w trakcie procedury „Niebieskie Karty”.
- Zakończenie procedury „Niebieskie Karty”.
Choć zawsze najważniejsze są działania, które możesz podjąć sam/a, to właśnie dzięki wsparciu różnych służb i instytucji współdziałających w ramach procedury Niebieskie Karty, zyskasz również pomoc w zapewnieniu Ci bezpieczeństwa; wsparcie w rozwiązaniu trudnej sytuacji (nie tylko związanej z przemocą, ale np. w uniezależnieniu się od sprawcy w kwestiach materialnych, zawodowych, mieszkaniowych, jak również pomoc psychologiczną, prawną lub inną, jakiej oczekujesz); jak również monitoring zmieniającej się sytuacji czy podejmowanie przez specjalistów działań mających na celu zmianę zachowania sprawcy, poczynając od uświadomienia sprawcy konsekwencji stosowania przemocy i tego, że różne instytucje będą interesować się jego/jej zachowaniem, działań edukacyjnych, zobowiązania do leczenia odwykowego, a w określonych prawem przypadkach również np. zakaz kontaktu, zbliżania się, nakaz eksmisji.
Podstawa prawna:
- USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 180, poz. 1493), tj. z dnia 24 sierpnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1390).
- ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW W SPRAWIE PROCEDURY „NIEBIESKIE KARTY” ORAZ WZORÓW FORMULARZY „NIEBIESKA KARTA” z dnia 13 września 2011 r. (Dz.U. Nr 209, poz. 1245).
Więcej informacji i pomoc:
„Niebieska Linia” – poradnia telefoniczna dla osób pokrzywdzonych przemocą i innymi przestępstwami – tel. 22-688-7000
Poradnia telefoniczna „Niebieska Linia” tel. 801 120 002 (można zgłaszać incydenty przemocy ze strony osób, które mają „zawieszony” wyrok za stosowanie przemocy)
Adresy internetowe instytucji pomagających w przypadku przemocy domowej: www.niebieskalinia.pl (zakładka „szukam pomocy”)
www.pokrzywdzeni.gov.pl (zakładka „sieć pomocy”)
www.ms.gov.pl (zakładka „działalność/przeciwdziałanie przemocy w rodzinie”)
www.mpips.gov.pl (zakładka „przeciwdziałanie przemocy w rodzinie”)