W MOPS nowe kontrowersje ze starym świadczeniem pielęgnacyjnego. Czy można zrezygnować z renty w 2024 r. i w 2025 r.?

Zastanawiają się nad tym problemem sądy.

Czy świadczenie pielęgnacyjne (stare) jest wygaszane przez MOPS?

Wśród osób niepełnosprawnych jest coraz powszechniejsza opinia, że MOPS robią wszystko co w ich mocy, aby wygasić jak najwięcej starych świadczeń pielęgnacyjnych. Po wygaśnięciu takiego świadczenia opiekun osoby niepełnosprawnej może jedynie iść do pracy, a osoba niepełnosprawna starać się oświadczenie wspierające, które jest zależne nie od stopnia niepełnosprawności, a od testu na niesamodzielność (poziom potrzeby wsparcia). Z moich obserwacji coraz więcej sporów z MOPS w sądach ma taki kontekst (w znaczeniu zarzutów osób niepełnosprawnych i ich rodzin). Przykładem ten rozstrzygnięty (jeszcze nieprawomocnie) w wyroku WSA w Gliwicach z 4 kwietnia 2025 r. (wyrok sygn. akt II SA/Gl 84/25). Link (sędziowie: Aneta Majowska, Artur Żurawik, Stanisław Nitecki).

MOPS: Trzeba było zrezygnować ze świadczenia konkurencyjnego wobec pielęgnacyjnego do końca 2023 r.

Ale jak to zrobić, kiedy stare świadczenie pielęgnacyjne jeszcze nie zostało przyznane więc opiekun nie miał z czego zrezygnować? Tego MOPS nie wyjaśnił, ale wydał taką opinię (i podtrzymało je SKO):

"Córka posiada prawo do dodatku socjalnego. To świadczenie rentowe. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje m.in., jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty. Trzeba zrezygnować z jednego z nich. Ale przecież od 1 stycznia 2024 r. nie ma już starego świadczenia pielęgnacyjnego (z wyjątkiem praw nabytych), a jest świadczenie wspierające. W obecnej chwili ewentualne zawieszenie wypłaty renty nastąpiłoby po dniu 31 grudnia 2023 r., zatem prawo do świadczenia nie powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., w tej sytuacji matka może ubiegać się wyłącznie o świadczenie wspierające."

WSA: To nie takie proste. MOPS nie sprawdził, czy dodatek rentowy jest świadczeniem rentowym

Stanowisko sądu:

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (lit. a), ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (lit. b), Skarżąca nie mogłaby nabyć prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji gdyby przed 31 grudnia 2023 r. nie ustała negatywna przesłanka przyznania wnioskowanego świadczenia. Okoliczność ta nie została jednak wyjaśniona. Żaden z organów orzekających w sprawie nie wyjaśnił jaki charakter ma "socjalny dodatek". Organ odwoławczy zakwalifikował to świadczenie jako rentę, pomimo braku jakichkolwiek dokumentów w aktach sprawy na potwierdzenie tego ustalenia, a następnie uznał że stanowi ono jedno ze świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r., stanowiąc w konsekwencji negatywną przesłankę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Istotne jest zatem jednoznaczne ustalenie, w oparciu o stosowne dokumenty, jaki charakter miało ww. świadczenie otrzymywane przez Skarżącą, a następnie jego kwalifikacja w kontekście katalogu świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 u.ś.r. Jedynie bowiem wskazane w tym przepisie świadczenia mogą stanowić przesłankę negatywną przyznania wnioskowanego świadczenia na gruncie wówczas obowiązujących przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych (przed 1 stycznia 2024 r.).

W jakiej sytuacji miało być przyznane świadczenie pielęgnacyjne?

Sprawa została wszczęta na wniosek Strony wniesiony do organu w dniu 7 listopada 2023 r. (więc 1,5 miesiąca przed wprowadzeniem świadczenia wspierającego).

Osoba niepełnosprawna ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i wymaga całodobowej pomocy.

Opiekun - córka. Jej zakres obowiązków - pomaga matce wstać z łóżka, przy codziennej toalecie, higienie, przygotowuje posiłki, podaje leki, robi zakupy, sprząta, zapewnia wsparcie psychiczne, pali w piecu, umawia wizyty i zawozi do specjalistów. Córka przez 16 lat pracowała za granicą, wróciła do Polski z uwagi na pogorszenie stanu zdrowia matki. Córka pobiera dodatek socjalny, z którego chciała zrezygnować po przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego.