Kłopotem są świadczenia konkurencyjne do świadczenia pielęgnacyjnego. Zdaniem MOPS jeżeli opiekun osoby niepełnosprawnej miał jakieś świadczenie (np. renta) przed 2024 r. i nie zrezygnował z niego przed tą datą, to opiekun nie może otrzymać starego świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 r. albo 2025 r. Opiekunowie liczyli na interpretację przepisów polegającą na tym, że mogą wybrać jedno ze świadczeń (także w 2024 r. albo 2025 r.). Jeżeli jednak pielęgnacyjne zostanie przyznane w 2024 r., to czy to jest możliwe skoro od 1 stycznia 2024 r. weszło świadczenie wspierające?
Zastanawiają się nad tym problemem sądy.
Czy świadczenie pielęgnacyjne (stare) jest wygaszane przez MOPS?
Wśród osób niepełnosprawnych jest coraz powszechniejsza opinia, że MOPS robią wszystko co w ich mocy, aby wygasić jak najwięcej starych świadczeń pielęgnacyjnych. Po wygaśnięciu takiego świadczenia opiekun osoby niepełnosprawnej może jedynie iść do pracy, a osoba niepełnosprawna starać się oświadczenie wspierające, które jest zależne nie od stopnia niepełnosprawności, a od testu na niesamodzielność (poziom potrzeby wsparcia). Z moich obserwacji coraz więcej sporów z MOPS w sądach ma taki kontekst (w znaczeniu zarzutów osób niepełnosprawnych i ich rodzin). Przykładem ten rozstrzygnięty (jeszcze nieprawomocnie) w wyroku WSA w Gliwicach z 4 kwietnia 2025 r. (wyrok sygn. akt II SA/Gl 84/25). Link (sędziowie: Aneta Majowska, Artur Żurawik, Stanisław Nitecki).
MOPS: Trzeba było zrezygnować ze świadczenia konkurencyjnego wobec pielęgnacyjnego do końca 2023 r.
Ale jak to zrobić, kiedy stare świadczenie pielęgnacyjne jeszcze nie zostało przyznane więc opiekun nie miał z czego zrezygnować? Tego MOPS nie wyjaśnił, ale wydał taką opinię (i podtrzymało je SKO):
"Córka posiada prawo do dodatku socjalnego. To świadczenie rentowe. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje m.in., jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty. Trzeba zrezygnować z jednego z nich. Ale przecież od 1 stycznia 2024 r. nie ma już starego świadczenia pielęgnacyjnego (z wyjątkiem praw nabytych), a jest świadczenie wspierające. W obecnej chwili ewentualne zawieszenie wypłaty renty nastąpiłoby po dniu 31 grudnia 2023 r., zatem prawo do świadczenia nie powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., w tej sytuacji matka może ubiegać się wyłącznie o świadczenie wspierające."
WSA: To nie takie proste. MOPS nie sprawdził, czy dodatek rentowy jest świadczeniem rentowym
Stanowisko sądu:
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (lit. a), ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (lit. b), Skarżąca nie mogłaby nabyć prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji gdyby przed 31 grudnia 2023 r. nie ustała negatywna przesłanka przyznania wnioskowanego świadczenia. Okoliczność ta nie została jednak wyjaśniona. Żaden z organów orzekających w sprawie nie wyjaśnił jaki charakter ma "socjalny dodatek". Organ odwoławczy zakwalifikował to świadczenie jako rentę, pomimo braku jakichkolwiek dokumentów w aktach sprawy na potwierdzenie tego ustalenia, a następnie uznał że stanowi ono jedno ze świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r., stanowiąc w konsekwencji negatywną przesłankę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Istotne jest zatem jednoznaczne ustalenie, w oparciu o stosowne dokumenty, jaki charakter miało ww. świadczenie otrzymywane przez Skarżącą, a następnie jego kwalifikacja w kontekście katalogu świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 u.ś.r. Jedynie bowiem wskazane w tym przepisie świadczenia mogą stanowić przesłankę negatywną przyznania wnioskowanego świadczenia na gruncie wówczas obowiązujących przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych (przed 1 stycznia 2024 r.).
W jakiej sytuacji miało być przyznane świadczenie pielęgnacyjne?
Sprawa została wszczęta na wniosek Strony wniesiony do organu w dniu 7 listopada 2023 r. (więc 1,5 miesiąca przed wprowadzeniem świadczenia wspierającego).
Osoba niepełnosprawna ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i wymaga całodobowej pomocy.
Opiekun - córka. Jej zakres obowiązków - pomaga matce wstać z łóżka, przy codziennej toalecie, higienie, przygotowuje posiłki, podaje leki, robi zakupy, sprząta, zapewnia wsparcie psychiczne, pali w piecu, umawia wizyty i zawozi do specjalistów. Córka przez 16 lat pracowała za granicą, wróciła do Polski z uwagi na pogorszenie stanu zdrowia matki. Córka pobiera dodatek socjalny, z którego chciała zrezygnować po przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego.