ZUS: Dziś jeden, a za chyba rok dwa dodatki do renty (socjalna i chorobowa). Czym się różnią? Datą powstania niepełnosprawności albo niesamodzielności

tomasz.krol@infor.pl Tomasz Król
prawnik - prawo pracy, cywilne, gospodarcze, administracyjne, podatki, ubezpieczenia społeczne, sektor publiczny
rozwiń więcej
ZUS: Dziś jeden, a za chyba rok dwa dodatki do renty (socjalna i chorobowa). Czym się różnią? Datą powstania niepełnosprawności albo niesamodzielności / Shutterstock

Nie wiadomo dlaczego rodzaj świadczeń jest zależny od wieku nabycia niepełnosprawności. Piotr o kulach od 17. roku życia, to np. renta socjalna (albo stare świadczenie pielęgnacyjne ewentualnie przejście na nowe świadczenie wspierające). Paweł o kulach od 30-ego roku to renta z tytułu niezdolności do pracy. Piotr może się starać o dodatek dopełniający (jeżeli spełni kryterium niesamodzielności). Paweł spełniając to samo kryterium nie otrzyma tego dodatku do renty chorobowej bo dodatku nie ma. Został obiecany przez rząd pół roku, ale trwają praca analityczne nad ustawą.

Nie wiadomo dlaczego polski parlament od 20 lat różnicuje niepełnosprawność od kryterium wieku powstania niepełnosprawności, a nie od po prostu stopnia uszczerbku na zdrowiu (od sparaliżowania, wylewu, głuchoty, ślepoty powstałych także w wieku dojrzałym albo starości).

Data powstania niepełnosprawności a dodatek dopełniający (renta socjalna i w przyszłości renta chorobowa)

Najnowszym przykładem zróżnicowania świadczeń z MOPS i ZUS w zależności od wieku powstania niepełnosprawności jest dodatek dopełniający. Jest to dodatek do renty socjalnej, ale nie do renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoby niepełnosprawne od urodzenia albo młodości mają rentę socjalną i w przypadku ciężkich deficytów organizmu orzeczenie o niesamodzielności, a więc dodatek dopełniający. Osoby niepełnosprawne z dokładnie takim samym deficytem organizmu, ale niepełnosprawne od okresu późniejszego niż pełnoletniość nie mają tego typu świadczeń.

Przykład

Przykład

Piotr jest niewidomy od 17 roku życia (ma rentę socjalną i dodatek dopełniający). Katarzyna straciła wzrok w wieku 30 lat ( ma rentę chorobową i nie ma do niej żadnego dodatku). Rząd dopiero pracuje nad dodatkiem dla Katarzyny. Nikt nie wie, kiedy projekt stanie się ustawą. Jeżeli będzie taka ustawa w 2025 roku, to nie wiadomo jaka będzie początkowa data wypłaty dodatku dla rencistów chorobowych. Czy to będzie 2026 r., 2027 r., 2028?

W jednej z interpelacji poselskich czytamy:

Otóż osoby, które nabyły niepełnosprawność przed 18. r.ż. i pobierają rentę socjalną, od 1 stycznia 2025 r. mogą ubiegać się o dodatek dopełniający do tego świadczenia. Natomiast ci, którzy nabyli niepełnosprawność po 18. r.ż. i otrzymują rentę chorobową, nie kwalifikują się do dodatku dopełniającego. To między innymi osoby niewidome, które na swoim przykładzie pokazują ową nierówność – gdyby urodziły się jako niewidome, mogłyby otrzymać przedmiotowy dodatek, ale jeśli straciły wzrok jako osoby pełnoletnie, nie mogą pobierać dodatku dopełniającego.

Dziś osoby z tych dwóch grup, różniących się ze względu na wiek nabycia niepełnosprawności, mimo tego samego jej rodzaju i stopnia, otrzymują świadczenie rentowe w różnej wysokości. Co to oznacza w praktyce? Znaczna część świadczenia rentowego przeznaczana jest na kompensację deficytów wynikających z niepełnosprawności, tj. rehabilitację, zakup sprzętu rehabilitacyjnego oraz umożliwiającego codzienne funkcjonowanie itd. Pod tym względem potrzeby osób o tym samym rodzaju i stopniu niepełnosprawności są podobne, a więc wymagają podobnych nakładów finansowych.

Tą nierównowagę między rentą socjalną a rentą z tytułu niezdolności do pracy może wyrównać świadczenie wspierające - nie jest zależne od stopnia niepełnosprawności i daty jej powstania - decyduje tylko bieżąca niepełnosprawność.

Renta socjalna - dla kryterium wieku nie ma żadnego znaczenia niesamodzielność  (czy niepełnosprawność)

Kto otrzyma rentę socjalną? Generalnie stajesz przed lekarzem orzecznikiem i on stwierdza datę powstania niepełnosprawności. Sytuacja modelowa to orzeczenie:

Reguła 1.jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia”.

Późniejsza data jest oczywiście możliwa, ale dotyczy osób uczących się po osiągnięciu pełnoletności. Obowiązują tu dwie reguły dodatkowe:

Reguła 2. Niesamodzielność powstała w okresie nauki (w tym wakacje i urlop dziekański), okres liceum albo na studiach – zanim ukończono 25 lat

Reguła 3. uwzględniany jest czas m.in. studiów doktoranckich.

 

Przykład

Przykład

Niewidoma straciła wzrok w wieku 15 lat. Ma prawo nie tylko do renty socjalnej, ale także do dodatku dopełniającego. Niewidoma ma orzeczenie potwierdzające niesamodzielność.

Polecamy VAT 2025. Podatki część 2

Renta z tytułu niezdolności do pracy

W przypadku tego świadczenia trzeba mieć odpowiedni okres składkowy (oprócz oczywiście niezdolności do pracy). Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy. Jest to 1 rok jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat i 5 lat jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Przykład

Niewidoma straciła wzrok w wieku 30 lat. Nie stało się to jako skutek wypadku z pracy. Z uwagi na kryterium wieku nie ma prawa do renty socjalnej. Nie ma więc prawa do dodatku dopełniającego. To wyłączenie dotyczy także osoby niewidomej, która jest całkowicie niesamodzielna i ma odpowiednie orzeczenie to potwierdzające. Na dziś renta z tytułu niezdolności do pracy nie daje niewidomej porównywalnego świadczenia, co renta socjalna (w postaci dodatku dopełniającego).

Prawo
WZON: Tylko 43 punkty po 25 latach na wózku. Tylko 61 punktów dla niewidomej. W ZUS bez świadczeń także stopień znaczny niepełnosprawności
19 kwi 2025

Otrzymaliśmy kilka listów od osób niepełnosprawnych (orzeczenia stałe, stopień znaczny niepełnosprawności), które zostały przez WZON wykluczone ze świadczenia wspierającego. W artykule ich opinie:

Rząd kręci bat na właścicieli domów. Będzie limit osób, a nawet metrów dla rodziny? Szykują się wielkie zmiany w przepisach
19 kwi 2025

Hałas, bójki, parkujące, gdzie się da samochody, śmieci i bezsilność sąsiadów – tak można streścić skargi, które leją się lawiną do posłów oraz resortu rozwoju i technologii od tych, którzy stali się ofiarą nowej, polskiej plagi. Domy jednorodzinne zamieniane są w hotele robotnicze. Rząd chce z tym walczyć i kręci bat na ten „biznes”. Szykuje się rewolucja w przepisach?

Cyfrowe wykluczenie w miejscu pracy: cicha forma mobbingu. Czy za wysyłanie memów przez pracowników na WhatsAppie odpowiada pracodawca?
19 kwi 2025

Cyfrowe wykluczenie stanowi często bagatelizowany aspekt mobbingu. Prawo nie nadąża za zmieniającym się środowiskiem pracy. Coraz częściej występująca praca zdalna, powszechne używanie komunikatorów, sprawiają że mobbing nie jest już tylko zjawiskiem bezpośrednim – doświadczalnym i widzialnym przez wszystkich, ale staje się cichy i trudny do udowodnienia dla osób nękanych. Według badań ponad 40 proc. pracowników przyznaje, że doświadcza mobbing.1

Rewolucja w płacy minimalnej i zwrot o 180 stopni: pracodawcy nadal będą mogli ustalać wynagrodzenie zasadnicze poniżej najniższej krajowej, a tysiące pracowników nie otrzyma zapowiadanych podwyżek od 1 stycznia 2026 r.
19 kwi 2025

W rządzie, od 26 sierpnia 2024 r., trwają prace nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UC62), w którym – w ostatnim czasie, w związku z uwagami do projektu zgłoszonymi podczas uzgodnień międzyresortowych – zostały wprowadzone istotne zmiany. Pierwotnie – projekt zakładał, że płaca minimalna ma zostać zrównana z wynagrodzeniem zasadniczym, a tym samym – dodatki do wynagrodzenia miały stać się prawdziwymi dodatkami, a nie elementami pozwalającymi pracodawcom na ustalanie wynagrodzenia zasadniczego poniżej płacy minimalnej. Z ostatecznego tekstu projektu ustawy, który został skierowany do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich wynika jednak, że tak się nie stanie, a bynajmniej – nie od 1 stycznia 2026 r.

Socjolog: wyborcy kierują się emocjami, nikt nie czyta programów; zwycięża ten, kto umiejętnie przeplata politykę miłości z polityką nienawiści
19 kwi 2025

Wyborcy deklarują, że chcą programów, ale kierują się emocjami - powiedział w Studiu PAP socjolog, dr hab., prof. Uniwersytetu Warszawskiego Przemysław Sadura. Zapytany jakich działań kandydatów można się spodziewać w miesiącu, który pozostał do wyborów, powiedział, że boi się "puszczać wodze fantazji".

Złodzieje nie świętują: zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, trwa policyjna akcja: Wielkanoc 2025
18 kwi 2025

Wielkanoc 2025, podobnie jak te w latach ubiegłych jest szczególnie ważnym dla nas okresem, ale w natłoku obowiązków nietrudno o nieuwagę. Taki moment mogą szybko wykorzystać złodzieje. Policja od lat ostrzega: złodzieje nie świętują - zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, bo jak zawsze trwa policyjna akcja: Wielkanoc na drogach.

Prof. Sieroszewski (ginekolog): Powyżej 24 tygodnia ciąży nie ma aborcji - jest poród. NRL: wytyczne Ministra Zdrowia nie wiążą sądów i nie wyjaśniają wszystkich wątpliwości co do zasad przerywania ciąży
19 kwi 2025

Opinią publiczną wstrząsnęła ostatnio informacja o przerwaniu 9 miesięcznej ciąży w szpitalu w Oleśnicy. Zdarzyło się w 2024 roku ale informacja o tym fakcie dotarła do szerszej opinii publicznej w bieżącym roku. Wiele osób jest zaszokowanych tym, że zamiast doprowadzić do urodzenia dziecka, lekarz doprowadził do jego śmierci. W tej sprawie Prokuratura Okręgowej we Wrocławiu prowadzi postępowanie wyjaśniające. Sprawą zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich. Natomiast Naczelna Rada Lekarska apeluje do Ministra Zdrowia o doprecyzowanie przepisów prawnych dot. dopuszczalności przerywania ciąży. O wyjaśnienia co do pojęcia przerwanie ciąży apeluje też Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Prezes PTGiP prof. Piotr Sieroszewski wskazuje, że słowo +aborcja+" pochodzi z łaciny; +abortus+ oznacza poronienie. Z poronieniem mamy do czynienia do 23 tygodnia ciąży i tym samym z aborcją. Powyżej 24 tygodnia nie ma żadnej aborcji, a poród" – wyjaśnia prof. Sieroszewski. W tle całej sprawy są wydane w sierpniu 2024 r. wytyczne Ministra Zdrowia w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży.

Papież Franciszek: Egoizm ciąży bardziej niż krzyż – rozważania na Drogę Krzyżową
18 kwi 2025

Watykan opublikował poruszające rozważania Drogi Krzyżowej autorstwa papieża Franciszka, który wciąż dochodzi do siebie po ciężkim zapaleniu płuc. „W świecie chłodnej kalkulacji i bezlitosnych interesów” Ojciec Święty wzywa do nawrócenia serca, współczucia i odrzucenia obojętności.

Wielkanocne wydatki Polaków a realne potrzeby, czyli słynne: nie jedz bo to na Święta - zjedz bo się zmarnuje. A co piciem? Policja ostrzega, że trwa akcja: Bezpieczna Wielkanoc 2025
19 kwi 2025

Ile to już razy słyszeliśmy z ust naszych Mam, Babć czy Ciotek: nie jedz bo to na Święta, a za dwa/trzy dni: zjedz bo się zmarnuje albo zrobiłam więcej: weźmiesz sobie. Jak w rzeczywistości kształtują się w tym roku wielkanocne wydatki Polaków w opozycji do realnych potrzeb? Czy znowu dopadł nas konsumpcjonizm? Tak, bo dla niektórych ważny jest też alkohol na wielkanocnym stole, ale uwaga policji ostrzega, że trwa akcja: BEZPIECZNA WIELKANOC 2025.

Wielkanocne zwyczaje: Polska, Ukraina, Kolumbia i Filipiny
19 kwi 2025

Wielkanoc w Polsce, Ukrainie, Kolumbii i na Filipinach charakteryzuje się różnorodnymi tradycjami, z których zatrudniający cudzoziemców pracodawca powinien zdawać sobie sprawę. To właśnie z tych krajów jest w Polsce sporo pracowników. A co jeśli pracownik nie chce świętować polskiej Wielkanocy?

pokaż więcej
Proszę czekać...