Z czego składa się orzeczenie o niepełnosprawności? [Przykłady]

• Orzeczenie o niepełnosprawności i orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
• Co zawiera orzeczenie? Najważniejsze elementy
• Czym są symbole przyczyn niepełnosprawności i dlaczego maksymalnie 3?
• Jakie wskazania w orzeczeniu?
• Podsumowanie

Orzeczenie o niepełnosprawności i orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Orzeczenie o niepełnosprawności potwierdza niepełnosprawność dziecka, które ma mniej niż 16 lat. W przypadku dzieci starszych i dorosłych osób niepełnosprawnych takim dokumentem będzie orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Wyróżniamy trzy takie stopnie: lekki, umiarkowany i znaczny.

Zarówno orzeczenie o niepełnosprawności, jak i orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera szereg elementów formalnych, które zostały określone w rozporządzeniu w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.

Co zawiera orzeczenie? Najważniejsze elementy

W orzeczeniu znajdziemy zatem m.in. oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie i datę jego wydania; datę lub okres powstania niepełnosprawności, uzasadnienie czy pouczenie o przysługującym odwołaniu. W dokumencie będą też widniały symbole przyczyn niepełnosprawności oraz wskazania.

W orzeczeniu ustala się niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności, nie więcej niż trzy symbole przyczyn niepełnosprawności oraz wskazania.

Czym są symbole przyczyn niepełnosprawności i dlaczego maksymalnie 3?

Warto pamiętać, iż orzeczenie nie zawiera całego spisu chorób. Stosuje się tu symbole niejako „grupujące” poszczególne schorzenia.

Symbol przyczyny niepełnosprawności oznacza się następująco:

• 01-U – upośledzenie umysłowe;

• 02-P – choroby psychiczne;

• 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;

• 04-O – choroby narządu wzroku;

• 05-R – upośledzenie narządu ruchu;

• 06-E – epilepsja;

• 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;

• 08-T – choroby układu pokarmowego;

• 09-M – choroby układu moczowo-płciowego;

• 10-N – choroby neurologiczne;

• 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;

• 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

Orzeczenie może zawierać jeden taki symbol, dwa lub trzy symbole schorzeń, które w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenie funkcji organizmu. Zgodnie z przepisami taki kod odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej.

Jakie wskazania w orzeczeniu?

Wskazania dotyczą w szczególności:

1. odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby,

2. szkolenia, w tym specjalistycznego,

3. zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej,

4. uczestnictwa w terapii zajęciowej,

5. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby,

6. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,

7. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,

8. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,

9. spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (karta parkingowa);

10. prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju (dodatek mieszkaniowy).

Wskazania -4 nie dotyczą dzieci, z kolei punkt 8 odnosi się tylko do nich.

W praktyce punkt ten może rodzić szereg problemów praktycznych i interpretacyjnych.

„Konieczność sprawowania opieki i pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji rozumiana jest jako całkowita zależność osoby od otoczenia, polegająca na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub wykonywania czynności samoobsługowych, niezdolności do samodzielnego poruszania się i przemieszczania oraz werbalizowania potrzeb. Jednakże zdolność do samodzielnej egzystencji oceniania musi być w porównaniu do rówieśników chorego dziecka. Oczywistym jest, że w różnym okresie życia dzieci wymagają w różnym stopniu wsparcia rodzica w zwykłych codziennych czynnościach - w przypadku niemowląt zachodzi całkowita niezdolność do wykonywania czynności samoobsługowych, potem wraz z wiekiem w przypadku dzieci zdrowych udział rodzica w takich czynnościach stopniowo ulega zmniejszeniu, zmienia się w nadzór, a z czasem całkowicie ustaje. W przypadku dzieci chorych na przewlekłe choroby, niezależnie od ich wieku, opieka rodzica musi być szersza niż u dzieci zdrowych, bo obejmuje przynajmniej podawanie leków, czy dbanie o odpowiednią dietę, dokładniejsze monitorowanie stanu zdrowia - przykładowo regularne mierzenie ciśnienia krwi, itp., towarzyszenie dziecku w drodze do, z i podczas wizyt u lekarzy, rehabilitantów. Rodzice lub opiekunowie dziecka, które jest chorze, muszą również nadzorować to jak dziecko dba o swoje zdrowie, a także samemu dokładać większej opieki w porównania do zdrowego dziecka w jego wieku. Decydujące znaczenie ma tu bowiem nie występowanie danego schorzenia, a jego wpływ na funkcjonowanie małoletniego - stopień zaburzenia tego funkcjonowania” – podkreślił przykładowo Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie w wyroku z 28 października 2024 r. (VI U 237/24).

Podsumowanie

Orzeczenie jest niezwykle istotnym dokumentem dla osób z niepełnosprawnością. Do jego uzyskania warto dokładnie się przygotować, a w razie potrzeby zasięgnąć profesjonalnej pomocy prawnej. Jeśli nie zgadzamy się z wydanym orzeczeniem np. co do któregoś ze wskazań można złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON) za pośrednictwem powiatowego zespołu (PZON) w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia.