WSA o starym świadczeniu pielęgnacyjnym 2988 zł. Staruszek (87 lat), MOPS, wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Chodzi o to, że MOPS powołują się na przepis archiwalny ustawy o świadczeniach rodzinnych, który został uznany za niezgodny z Konstytucja RP w 2014 r. (przez TK). Przepis pozwalał na przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, gdy nie później niż w wieku 25 lat. Wiadomo, że staruszka 87 lat to nie dotyczy. Ale gminy nie mogą powoływać się na tą regułę bo TK uznał przepis za niezgodny z Konstytucją RP. Co prawda przepis był formalnie wciąż w ustawie. Ale sądy nakazywały go ignorować. 

W artykule omawiam wyrok WSA w Gdańsku z 1 października 2024 r. (sygn. akt II SA/Gd 876/24), który jest przykładem takiego ignorowania. Link

Świadczenie pielęgnacyjne w wyrokach sądów. Spory z MOPS

Sprawa dotyczyła staruszka 87 lat o takim stanie zdrowia:

1. zespół otępienny z elementami Alzheimera i nadciśnienie, 
2. jest po zawale serca, 
3. ma podwyższony poziom cukru we krwi, 
4. problem z nerkami.

Czynności wykonywane przy ojcu, zakres opieki, co staruszek wykona samodzielnie: 

1. Przygotowywanie posiłku, robienie zakupów, pranie, sprzątanie, podawanie leków, wydawanie leków, wizyty oraz transport do lekarzy, wyjście do kościoła. Są to czynności stałe i codzienne, wykonywane 7 dni w tygodniu. 
2. Ojciec jest w stanie samodzielnie zjeść przygotowany posiłek, umyć twarz i ręce. Samodzielnie porusza się po własnym mieszkaniu, natomiast wszelkie wyjścia poza jego obszar wymagają nadzoru córki.
3. Pomoc opiekuna niezbędna jest przy kąpieli, wyborze ubioru i ubraniu się. 
4. Staruszek może pozostać sam na 3 godziny- dłuższa samotność wywołuje niepokój i zagubienie, w wyniku których zdarzały się niekontrolowane wyjścia z domu. Sprawowana opieka nad ojcem jest ciągła i uniemożliwia podjęcie zatrudnienia córce (jednak z przesłanek "starego" świadczenia pielęgnacyjnego.

Wywiad środowiskowy - a świadczenie pielęgnacyjne

Podczas wywiadu kontakt ojca skarżącej z pracownikiem był utrudniony, gdyż ojciec nie potrafił udzielić odpowiedzi na pytania. Z wniosków pracownika socjalnego wynika, iż zakres sprawowanej nad ojcem przez córkę opieki wymaga stałego i ciągłego zaangażowania. Sprawowana opieka uniemożliwia córce podjęcie zatrudnienia nawet w niewielkim wymiarze czasu. Opieka sprawowana jest całodobowo i wykonywana w sposób prawidłowy i nie budzi zastrzeżeń.

Dlaczego córka staruszka nie otrzymała świadczenia wspierającego?

Przez ten przepis ustawy o świadczeniach rodzinnych:

Niepełnosprawność staruszka powstała w późnym wieku więc zdaniem gminy nie "łapie się" on i jego córka na "stare" świadczenie pielęgnacyjne. Bo niepełnosprawność pojawiła się już 18-stym albo 25. roku życia

Ale jest jedno poważnie ale:

Przepis ten utracił moc na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21.10.2014 r., sygn. akt K 38/13 (Dz. U. poz. 1443). Dziś nie 

Gmina oczywiście wie o tym wyroku, co jasno wynika z poniższego fragmentu w uzasadnieniu wyroku NSA:

" (…)pomimo tego wyroku oraz upływu czasu, władza ustawodawcza nadal nie wprowadziła zmian w ustawie o świadczeniach rodzinnych, zrównujących prawa opiekunów dzieci oraz osób dorosłych. W związku z powyższym do momentu wejścia w życie nowych przepisów, mimo uznania przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b u.ś.r., nie ma - zdaniem Prezydenta - odpowiedniej regulacji prawnej do przyznania wnioskodawcy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego."

NSA nie zgodził się z taką argumentacją odmawiającą przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, o czym poniżej:

Fragment wyroku NSA (link): 

Nie jest dopuszczalne oparcie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na tej części przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r., która została uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. W tej sytuacji, mimo że art. 17 ust. 1b nie został usunięty z u.ś.r. i nadal zachowuje dotychczasowe brzmienie, wywodzenie odmowy przyznania wnioskodawczyni świadczenia pielęgnacyjnego przez organ I instancji z powołaniem się na literalne brzmienie tego przepisu jawi się jako prawnie niedopuszczalne i nie znajduje uzasadnienia. 

Na mocy art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, orzeczenia TK mają bowiem moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. 

Dlatego niezrozumiałe jest dlaczego gminy seryjnie odmawiają przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom starszych osób (tu 87 lat) z argumentacją "niepełnosprawność powstała zbyt późno w stosunku do limitu 18 i 25 lat.