Wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. chroni tylko niektórych. Emeryci mocno stracili w ZUS z przeliczeniem emerytur

Do redakcji stale przychodzą listy od osób, które są poszkodowane przez wcześniejsze emerytury w okresie około ostatnich 15 lat. Sądzili, że wcześniejsza emerytura to rodzaj bonusu za np. pracę w ciężkich warunkach. W większości nie wiedzieli, że za zapłacą za to poprzez odjęcie wartości podjętych wcześniejszych emerytur od emerytur zasadniczych. Dlatego osoby poszkodowane mówią o wcześniejszych emeryturach ironicznie "bonus" i zastrzegają "gdybyśmy wiedzieli, nigdy nie poszlibyśmy na tak niekorzystne emerytury".

Dwie grupy poszkodowanych emerytów a wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.

Poszkodowani emeryci dzielą się na dwie grupy:

Grupa 1 - korzysta z ochrony wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.

Powodem udzielenia im ochrony przez TK jest to, że prawo zostało (niekorzystnie dla emerytów) zmienione w 2013 r. także wobec osób, które już były na wcześniejszych emeryturach. Nie mogły się wycofać z nich po otrzymaniu informacji w 2013 r., że skutkiem tych emerytów będą niekorzystne przeliczenia.

Sędziowie tak opisali tą sytuację:

"W rozpoznawanej sprawie, w ocenie Trybunału, doszło do złamania zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ubezpieczeni, którzy zdecydowali się na korzystanie z wcześniejszej emerytury, nie mieli – w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego – świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. W szczególności nie mogli przewidzieć, że przejście na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia. Nie spodziewali się, że wypłacanie świadczeń emerytalnych wpłynie na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej. Z takimi konsekwencjami mogły się liczyć osoby, które decydowały się na skorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury po ogłoszeniu ustawy nowelizującej. Dopiero od tego momentu osoby ubezpieczone mogły zapoznać się z nowymi regulacjami i podjąć świadomą decyzję, dysponując wiedzą co do jej ujemnych skutków w sferze wymiaru przyszłego świadczenia emerytalnego po osiągnięciu przewidzianego w ustawie wieku. Należy mieć przy tym na uwadze, że zgodnie z art. 116 ust. 2 u.e.r., cofnięcie wniosku o przyznanie świadczenia jest dopuszczalne tylko do czasu uprawomocnienia się decyzji o jego przyznaniu. Nie było zatem możliwości, aby osoby, które zostały „zaskoczone” wprowadzanymi zmianami w trakcie pobierania świadczenia, podjęły skuteczną interwencję w celu ochrony swoich interesów."

link do uzasadnienia wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.

Grupa 2- emeryci nie korzystają z ochrony wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.

Ci emeryci przeszli na wcześniejsze emerytury w 2013 r. (albo później) i powinni mieć wiedzę o konsekwencjach tego - powinni wiedzieć, że w momencie przejścia z emerytury wcześniejszej na zasadniczą ta druga zostanie pomniejszona. W praktyce emeryci w tej sytuacji twierdzą, że o niczym nie wiedzieli, gdyż pracownicy ZUS nie informowali ich o konsekwencjach przejścia na wcześniejszą emeryturę np. w 2014 r. dla emerytury zasadniczej kilka lat później.

Ograniczenia dla "grupy 2" zostały tak opisane przez sędziów:

"Trybunał doszedł do przekonania, że opisana powyżej sytuacja dotyczyć może wyłącznie osób, które w momencie skorzystania z uprawnienia do częściowej emerytury lub jednej z emerytur wymienionych we wprowadzanym art. 25 ust. 1b u.e.r. nie miały pełnego obrazu konsekwencji swojej decyzji. Z tej przyczyny zasadne było ograniczenie zakresowe powyższej niezgodności do osób, które skorzystały z prawa do wymienionych świadczeń przed 6 czerwca 2012 r., tj. przed dniem ogłoszenia ustawy wprowadzającej."

Osobną grupą osób, które nie skorzystają z wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. są emeryci, którzy w 2012 r. mieli prawo do emerytury powszechnej, ale wciąż byli na emeryturze wcześniejszej. O takich osobach sędziowie orzekli w ten sposób:

"Jednocześnie Trybunał podkreślił, że niniejszy wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w ich wypadku doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji. W pozostałych wypadkach zaś uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. akt III UZP 5/19, i co przekłada się na brak stosowalności niniejszego wyroku w stosunku do tych osób."