Do redakcji stale przychodzą listy od osób, które są poszkodowane przez wcześniejsze emerytury w okresie około ostatnich 15 lat. Pomniejszono im kapitał emerytalny (jakby za karę za to, że byli na tej wcześniejszej emeryturze). Moment kary? Przejście na emeryturę powszechną (60 lat albo 65 lat). W artykule kolejny list. Czytelnik pisze m.in. o tym, że była też inna konsekwencja przejścia na emeryturę wcześniejszą. Emeryci wcześniejsi tracili około 15% rekompensaty (był to dodatek do kapitału początkowego). To rodzaj odszkodowania za to, że emeryt mógł przejść na emeryturę wcześniejszą, ale zrezygnował z tego uprawnienia i dalej pracował (często aż do wieku emerytalnego).
Wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. daje ochronę konstytucyjną poszkodowanym emerytom, którym pomniejszono emerytury. Byli na wcześniejszej emeryturze przed 2013 r. (data graniczna wskazana przez TK) i po przejściu na emeryturę powszechną np. w 2018 r. ZUS pomniejszył im emerytury (65 lat i 60 lat). Emeryci na podstawie wyroku TK (są komplikacje bo nie jest opublikowany w Dz.U.) mogą odwrócić ten proces. Jednak emeryci, którzy rozpoczęli korzystanie z emerytur wcześniejszych od 2013 r. (albo później) nie mogą skorzystać z wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Te osoby czekają na ewentualną specustawę.
Emeryci: Gdybyśmy wiedzieli o art. 21 ust. 1b ustawy emerytalnej nie przeszlibyśmy na wcześniejszą emeryturę. Mielibyśmy przecież rekompensatę do kapitału początkowego
Sporny art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Kolejny list od naszego czytelnika w tej sprawie:
Pomniejszenie emerytury powszechnej (60 i 65 lat) o emeryturą wcześniejszą
List czytelnika: "Czytałem Państwa artykuł o tzw. wcześniejszych emeryturach i pomniejszeniu ich w wyniku przejścia na emeryturę powszechną.
Po pierwsze, ustawa z grudnia 1998 roku wyraźnie mówi, kto przepracował do tego okresu, czyli do 31 grudnia 1998 r., 25 lat, w tym 15 lat w warunkach szczególnych, może skorzystać z prawa do emerytury wcześniejszej."
I wg tego mężczyzna, który ma 56 lat, zgłasza w zakładzie zamiar przejścia na emeryturę wcześniejszą i wtedy podlega ochronie przedemerytalnej, tj. przed zwolnieniem. Ale z takiej ochrony może skorzystać tylko raz.
Przykład
"W 2011 r. kończy 56 lat i zgłasza zamiar, że w 2015 r. przejdzie na emeryturę wcześniejszą. W czerwcu 2012 r. powstaje ustawa, która stanowi, że jeśli ktoś skorzysta z prawa do emerytury wcześniejszej, to w momencie przejścia na emeryturę powszechną jego świadczenie zostanie pomniejszone, jak obecnie się okazuje, o ok. 1000 zł.
Pytanie, co teraz ma zrobić? Jest rok 2015, i zgodnie z informacjami zgłoszonymi w zakładzie, musi przejść na emeryturę wcześniejszą, wiedząc, że później na tym straci. Nie przechodzi na emeryturę wcześniejszą, ale zakład teraz, zgodnie z prawem, może go zwolnić, ponieważ nie ma już ochrony, z której skorzystał wcześniej."
Komentarz do powyższego przykładu: Trudny wybór. Jeśli pracownik zdecyduje się na przejście na emeryturę wcześniejszą, może stracić część swojego świadczenia emerytalnego w przyszłości, ale skorzysta z ochrony przedemerytalnej. Z kolei jeśli nie zdecyduje się na wcześniejszą emeryturę, może być narażona na zwolnienie przez zakład pracy, ponieważ utraciła już tę ochronę. Sytuacja wymaga dokładnego rozważenia zarówno korzyści, jak i ryzyk związanych z każdą opcją.
Kolejny przykład z listu czytelnika:
"Pracownik, który ma prawo do wcześniejszej emerytury, jest zdrowy, w pełni sił i nie przechodzi na emeryturę wcześniejszą. W 2020 roku kończy 65 lat i otrzymuje emeryturę powszechną w pełnym zakresie, a także z składkami za ten okres pracy. Mało tego, otrzymuje jeszcze bonifikatę za nieskorzystanie z prawa do emerytury wcześniejszej w wysokości około 15 procent kapitału początkowego, tj. mniej więcej tyle, ile otrzymał pracownik, który przeszedł na emeryturę wcześniejszą, bo zdrowie mu nie pozwalało pracować itd. Ten pracownik, w momencie przejścia na emeryturę powszechną, ma „zabrane” wypłacone kwoty, przez co emerytura jest pomniejszona."
"Czyli do momentu wprowadzenia ustawy w grudniu 1998 roku spełniał wszystkie warunki do emerytury wcześniejszej tj. 25 lat składek i 15 lat w warunkach szczególnych oraz nie było wtedy zapisu o pomniejszeniu kapitału .
Czyli w tamtym czasie spełniał wszystkie warunki i są to warunki nabyte.
Aż tu nagle ktoś coś wymyślił w 2012 roku aby to zmienić ale nie sprawdził czy aby nie należało uwzględnić fakt że osoby które do 1998 spełniały już warunki nie zostaną poszkodowane."
Porównajmy pracownika, który skorzystał z wcześniejszej emerytury i tego, który nie skorzystał
Komentarz do powyższego fragmentu listu: Mamy dwóch pracowników, którzy podjęli różne decyzje dotyczące przejścia na emeryturę:
Pracownik, który nie skorzystał z wcześniejszej emerytury miał taką sytuację:
1) Pracownik ten jest zdrowy, w pełni sił i zdecydował się kontynuować pracę, mimo że miał prawo do wcześniejszej emerytury.
2) Po osiągnięciu 65. roku życia (w 2020 roku) przeszedł na emeryturę powszechną, otrzymując pełne świadczenie emerytalne. Ponadto, jego emerytura została obliczona z uwzględnieniem składek za okres pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego, co zwiększyło wysokość świadczenia.
3) Dodatkowo, otrzymał bonifikatę w wysokości około 15% kapitału początkowego. Jest to forma "nagrody" za decyzję o niekorzystaniu z wcześniejszej emerytury. Oznacza to, że jego emerytura będzie wyższa niż u osoby, która przeszła na emeryturę wcześniejszą, ponieważ nie musi ponosić konsekwencji pomniejszenia świadczenia w momencie przejścia na emeryturę powszechną.
Dla porównania pracownik, który przeszedł na wcześniejszą emeryturę ma niższą emeryturę (poprzez pomniejszenie emerytury powszechnej) oraz stracił bonus 15%.
Reasumując, zdaniem naszego czytelnika emeryt z wcześniejszych emerytur za pracę w warunkach szczególnych nie zyskuje nic.