REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zasada lex retro non agit w prawie cywilnym

Poza przypadkami przewidzianymi w przepisach szczególnych, zasada nieretroakcji nie dopuszcza wstecznego działania ustawy.
Poza przypadkami przewidzianymi w przepisach szczególnych, zasada nieretroakcji nie dopuszcza wstecznego działania ustawy.

REKLAMA

REKLAMA

Lex retro non agit czyli zasada niedziałania prawa wstecz (nieretroakcji) jest podstawową zasadą również w prawie cywilnym. Na czym polega ta zasada?

Na wstępie należy wskazać, że łacińska paremia lex retro non agit (obowiązująca w prawie cywilnym) została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”). W związku z czym, odnosi się ona bezpośrednio jedynie do stosunków cywilnoprawnych, choć obowiązuje również w odniesieniu do innych stosunków prawnych (np. karnych) tyle, że na podstawie odrębnych regulacji.

REKLAMA

Moc wsteczna ustawy

Kodeks cywilny wprost stanowi, że ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Warto przy tym jednak wyjaśnić, że obecnie ze względu na tzw. desuetudo (długotrwałe nieużywanie danej normy w praktyce) wsteczna moc ustawy może wynikać jedynie z jej brzmienia, a nie celu. Co do zasady zatem, ustawy regulujące stosunki cywilnoprawne działają jedynie na przyszłość i nie obejmują swoją mocą okresu poprzedzającego ich wejście w życie. Celem tej zasady jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa prawnego obywateli. Ustawy bowiem składają się z norm prawnych zawierających reguły postępowania ludzi, a nałożenie obowiązku przestrzegania tych reguł wymaga uprzedniego uchwalenia i ogłoszenia ustawy w taki sposób, aby ludzie mogli mieć pewność, że działają zgodnie z obowiązującym prawem.

Zasada nieretroakcji

Poza przypadkami przewidzianymi w przepisach szczególnych, zasada nieretroakcji nie dopuszcza wstecznego działania ustawy. Zatem, jeżeli stosunek prawny zakończył się w okresie obowiązywania przepisów tej samej ustawy, to oczywiście tylko ta ustawa będzie służyła do kwalifikacji prawnej skutków tego stosunku. Jeżeli w tym zakresie wejdzie w życie w przyszłości nowa ustawa, to nie będzie ona miała wpływu na ten stosunek prawny. Przykładowo, jeżeli doszłoby dziś do ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, a jutro lub za tydzień weszłaby w życie nowa ustawa lub nowelizacja ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, to do oceny składu majątków małżonków należałoby stosować przepisy obowiązujące w chwili ustania wspólności majątkowej, gdyż skutek prawny nastąpił już w tym momencie.

Zobacz: Czy muszę mieć pełnomocnika w postępowaniu egzekucyjnym?

Zmiana przepisów w trakcie trwania stosunku cywilnoprawnego

REKLAMA

Należy jednocześnie zwrócić uwagę na fakt, iż stosunki cywilnoprawne (np. umowy) trwają zazwyczaj przez dłuższy czas, podczas którego czasami dochodzi do zmiany obowiązujących przepisów prawnych. Z tego powodu w praktyce, bardzo często dochodzi do sytuacji, w których zasada lex retro non agit nie rozstrzyga wszystkich wątpliwości i niejasności związanych z obowiązywaniem w czasie przepisów prawnych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeżeli zatem w trakcie trwania stosunku cywilnoprawnego (np. umowy), doszło do zmiany przepisów prawnych (wejścia w życie nowej ustawy i uchylenia dotychczas obowiązującej), to możliwe są dwa rozwiązania. Pierwsze z nich zakłada stosowanie przepisów nowej ustawy, od momentu jej wejścia w życie, do skutków stosunku prawnego, który powstał pod rządami dawnej ustawy. Natomiast, drugie rozwiązanie dopuszcza stosowanie nadal przepisów dawnej ustawy, pomimo wejścia w życie ustawy nowej. Zasada lex retro non agit nie udzieli jednak odpowiedzi na pytanie, które z powyższych rozwiązań należy stosować w danej sytuacji. Odpowiedzi tej należy szukać w przepisach przejściowych towarzyszącym wprowadzaniu nowych przepisów, mających zastosowanie do konkretnych ustaw.

Retrospektywność ustawy

Należy przy tym zauważyć, że stosowanie przepisów nowej ustawy do skutków stosunku prawnego, który powstał pod rządami dawnej ustawy nie jest sprzeczne (co często jest podnoszone) z zasadą lex retro non agit. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w jednym ze swoich wyroków (sygn. akt IV CK 223/2003), w którym stwierdził, że zawarta w art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów reguła, że „ustawa niniejsza znajduje również zastosowanie do stosunków prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie” oznacza tylko tyle, iż stosunki prawne powstałe pod rządem starej ustawy i istniejące w chwili wejścia w życie nowej ustawy, podlegać będą nowej ustawie od daty jej wejścia w życie. Jest to, jak zauważył Sąd Najwyższy, tzw. retrospektywność (a nie retroaktywność ustawy), która jest powszechnie przyjmowana, gdy chodzi o zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy w odniesieniu do stosunków prawnych o charakterze ciągłym. 

Podsumowanie

Podsumowując, łacińska paremia lex retro non agit jest podstawową zasadą prawa cywilnego. Zapewnia ona stronom stosunków cywilnoprawnych poczucie bezpieczeństwa prawnego oraz umożliwia budowanie zaufania obywateli do państwa. Dzięki obowiązywaniu tej zasady, możemy mieć pewność, że nowa ustawa nie będzie służyła do oceny prawnej skutków stosunku prawnego, który miał miejsce pod rządem dawnego prawa (dawnej ustawy). Jeżeli jednak ten stosunek prawny trwa nadal po zmianie przepisów, to może mieć do niego zastosowanie nowa ustawa na podstawie przepisów przejściowych, co nie jest sprzeczne
z zasadą lex retro non agit.

Zobacz serwis: Sprawy urzędowe

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Skoro nieznajomość prawa szkodzi, to czyja to jest wina, że go nie znamy? [5 POWODÓW]

Prawo dotyka wszystkich. Tymczasem prawdziwie poznają je osoby decydujące się na studia prawnicze. Brak znajomości prawa rodzi niesprawiedliwość społeczną. Jakie są powody nieznajomości prawa? Czy możliwe są zmiany pozwalające na zrozumienie przepisów prawnych przez każdego?

Rozporządzenie DORA - co to jest i kogo dotyczy? [PRZEWODNIK]

Czego dotyczy unijne rozporządzenie DORA? Wprowadza nowe pojęcia i wymagania dotyczące cyberbezpieczeństwa w sektorze finansowym. Prezentujemy przewodnik po DORA z wyjaśnieniem trudnych pojęć dla dostawców usług ICT.

Kiedy ZUS przyznaje tzw. rentę alkoholową? Niezdolność do pracy musi być spowodowana czymś więcej niż chorobą alkoholową

W orzecznictwie lekarskim nie istnieje pojęcie tzw. renty alkoholowej. Jak podkreśla Wojciech Dąbrówka, rzecznik prasowy ZUS-u, sam fakt istnienia choroby alkoholowej nie jest wystarczający do uzyskania świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy. Istotne jest stwierdzenie, że choroba alkoholowa może spowodować dodatkowe schorzenia będące powikłaniami uzależnienia, które znacznie ograniczają zdolność do pracy. Przykładami takich powikłań mogą być marskość wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, uszkodzenie układu nerwowego, uszkodzenie układu krążenia, a także zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania.

Plagiat w mediach – konsekwencje prawne i możliwości dochodzenia roszczeń

Plagiat jest poważnym naruszeniem zarówno zasad etyki dziennikarskiej, jak i obowiązujących przepisów prawa autorskiego. Współczesna era cyfryzacji oraz dynamiczny przepływ informacji sprzyjają przypadkom wykorzystywania cudzych treści bez odpowiedniego przypisania autorstwa. Warto przeanalizować, jakie regulacje prawne chronią twórców przed plagiatem w kontekście informacji prasowych oraz jakie działania mogą podjąć osoby poszkodowane w sytuacji, gdy ich teksty zostaną skopiowane bezprawnie.

REKLAMA

Sejm na żywo 31 marca 2025 r.: Komisja śledcza ds. Pegasusa

Przesłuchanie Mai Rodwald, prokurator, wezwanej w celu złożenia zeznań w toczącym się postępowaniu zmierzającym do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r.

Świadczenie wspierające jednak nadal na 7 lat. Nawet jeżeli nowe wytyczne dla WZON i PZON dadzą pkt 7 i 8 oraz stałe orzeczenie

Dla osób niepełnosprawnych prawnym wydarzeniem ostatniego tygodnia było wydanie wytycznych dla WZON i PZON co do stałych orzeczeń dla osób cierpiących na jedną z przeszło 200 chorób genetycznych. Wytyczne opublikował Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Łukasz Krasoń. Wytyczne generalnie są adresowane dla dzieci do 16 roku życia i ich rodziców. Po otrzymaniu orzeczenia ważnego do ukończenia 16 roku życia będzie ono miało charakter stały (do 16. roku życia). Następnie osoba niepełnosprawna wystąpi o orzeczenie "dla dorosłych" i ono także będzie miało charakter stały. Niestety (na dziś) posiadanie stałego orzeczenia o niepełnosprawności nie ma znaczenia dla świadczenia wspierającego. Świadczenie to jest przeznaczone dla osób dorosłych. Dla świadczenia wspierającego istotne jest nie orzeczenie o niepełnosprawności, a poziom potrzeby wsparcia ustalony przez WZON, a tego nowe wytyczne nie dotyczą. W dalszym ciągu nie ma planów, aby świadczenie wspierające było przyznawane dożywotnio. Są tylko takie postulaty.

Czy stopień niepełnosprawności wpływa na wysokość zachowku?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wyższy zachowek przysługuje bowiem osobom trwale niezdolnym do pracy. Co to oznacza?

Sąd zmodyfikował zasadę (albo świadczenie wspierające albo pielęgnacyjne). Do MOPS nie trzeba oddawać 9000 zł świadczenia pielęgnacyjnego. Mając przeszło 9000 zł wspierającego

Miało być tak. Osoba niepełnosprawna otrzymuje świadczenie wspierające w wysokości np. 30 000 zł. Za okres np. 10 miesięcy. Po otrzymaniu tych pieniędzy opiekun osoby niepełnosprawnej oddaje (do MOPS) równoważne 30 000 zł (świadczenie pielęgnacyjne). Chodziło o to, aby w okresie rozpatrywania wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego, rodzina osoby niepełnosprawnej (najczęściej stopień znaczny) miała środki na utrzymanie osoby niepełnosprawnej. Finansować to miało świadczenie pielęgnacyjne, które następnie (jako pewien kredyt społeczny) trzeba zwrócić do MOPS. Taki miał być model rozliczenia między świadczeniem wspierającym a pielęgnacyjnym. W praktyce nie mamy z obu stron po 30 000 zł. Dla 2024 r. za okres 10 miesięcy otrzymywało się 29 880 zł świadczenia pielęgnacyjnego (miesięcznie 2988 zł), a maksymalna wysokość świadczenia wspierającego to za 10 miesięcy 39 180 zł (miesięcznie 3918 zł). W zależności od tempa przyznawania świadczenia wspierającego można było tak rozliczać okresy 5 miesięcy jak i np. 14 miesięcy.

REKLAMA

Bezpieczne i dochodowe (odsetki do 6,80%). Obligacje skarbowe - nowe emisje w kwietniu 2025 r. Jaka opłata za wcześniejszy wykup?

Ministerstwo Finansów w komunikacie przekazało informacje o oprocentowaniu i ofercie obligacji oszczędnościowych (detalicznych) Skarbu Państwa nowych emisji, które są sprzedawane w kwietniu 2025 r. Oprocentowanie i marże tych obligacji nie zmienią się w porównaniu do oferowanych w marcu, lutym i styczniu br.

Nawet 8% na lokacie w banku. Ranking lokat i kont oszczędnościowych: oprocentowanie pod koniec marca 2025 r.

Średnie oprocentowanie najlepszych lokat i rachunków oszczędnościowych wyniosło w marcu 2025 r. ponad 5,6% – wynika z najnowszych danych zebranych przez HREIT. Aż 3 banki kuszą obietnicą zysków na poziomie co najmniej 8% w skali roku.

REKLAMA