Podstawa prawna
Wykaz podstawowych wydziałów, które funkcjonują w sądach powszechnych został uregulowany w Prawie o ustroju sądów powszechnych (dalej: PrUSP). Aby właściwie zrozumieć analizowane zagadnienie, należy wyjaśnić, iż jako sądy powszechne rozumie się: sądy rejonowe, sądy okręgowe oraz sądy apelacyjne (art. 1 § 1 PrUSP). Innymi słowy niniejszy artykuł nie dotyczy struktury Sądu Najwyższego czy Trybunału Konstytucyjnego.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Sądy rejonowe
Zgodnie z art. 12 § 1 PrUSP w sądach rejonowych mogą zostać utworzone następujące wydziały:
- cywilny dla spraw z zakresu prawa cywilnego
- rodzinny i nieletnich dla spraw z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego
- pracy, ubezpieczeń społecznych dla spraw z zakresu prawa pracy lub prawa ubezpieczeń społecznych
- gospodarczy dla spraw z zakresu prawa gospodarczego i prawa cywilnego należących do sądu gospodarczego na podstawie odrębnych przepisów
- karny dla spraw z zakresu prawa karnego, prawa karnego skarbowego i prawa wykroczeń
- egzekucyjny zajmujący się m.in. nadaniem klauzuli wykonalności, skargami na czynności komornika sądowego
- ksiąg wieczystych dla prowadzenia ksiąg wieczystych
Sądy okręgowe
Wydziały, które można utworzyć w sądach okręgowych, zostały uregulowane w art. 16 § 1 PrUSP i zaliczamy do nich wydział:
- cywilny dla z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego
- karny dla spraw z zakresu prawa karnego oraz spraw zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych
- pracy, ubezpieczeń społecznych dla spraw z zakresu prawa pracy lub z zakresu ubezpieczeń społecznych
- gospodarczy dla spraw gospodarczych oraz innych spraw z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego należących do sądu gospodarczego na podstawie odrębnych ustaw
- kontroli danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych dla spraw związanych z kontrolą pozyskiwania danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych przez Policję, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczną, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służbę Ochrony Państwa, Służbę Celno-Skarbową i Biuro Nadzoru Wewnętrznego.
Dodatkowo w myśl art. 16 § 2 PrUSP Minister Sprawiedliwości wskazuje wydział sądu okręgowego rozpoznający środki odwoławcze w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Wskazanie następuje w drodze zarządzenia.
Sądy apelacyjne
W sądach apelacyjnych tworzy się trzy wydziały, co wynika z treści art. 18 § 1 PrUSP. W obecnie obowiązującym stanie prawnym są to następujące wydziały:
- cywilny dla spraw z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, jak również spraw gospodarczych oraz innych spraw z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego należących do sądu gospodarczego na podstawie odrębnych ustaw
- karny dla spraw z zakresu prawa karnego oraz spraw zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych
- pracy i ubezpieczeń społecznych - do spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
Inne wydziały
Przedstawione wyżej wydziały są podstawowymi, które można utworzyć na danym szczeblu sądów powszechnych. Ustawodawca pozwala również na utworzenia innych wydziałów niż wyżej wymienione (art. 18a PrUSP). W ten sposób w sądach powszechnych można spotkać np. wydziały wizytacyjne (sądy okręgowe), wydziały wizytacji (sądy apelacyjne) czy wydziały penitencjarne i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń (sądy okręgowe). Nadto w sądach rejonowych i sądach okręgowych spotyka się wydziały wykonywania orzeczeń zwane również wydziałami wykonawczymi.
Polecamy serwis: Pomoc prawna