Wprowadzenie instytucji zapisu windykacyjnego ułatwi dziedziczenie rzeczy, nieruchomości i rodzinnych firm. Według aktualnego systemu dziedziczenia, aby przekazać konkretne przedmioty wskazanej osobie, można zobowiązać spadkobierców do wydania jej rzeczy. W praktyce, aby takie zobowiązanie zrealizować, trzeba wszcząć postępowanie sądowe i przejść przez długotrwałe procedury związane z działem spadku.
Zobacz: Zapis windykacyjny
Zapis windykacyjny skuteczny z chwilą śmierci testatora
Zmianą w kodeksie cywilnym jest możliwość utworzenia specjalnego zapisu windykacyjnego w testamencie notarialnym. Osoba, którą spadkodawca będzie chciał obdarować, uniknie długiego postępowania sądowego. Zapis windykacyjny będzie skuteczny z chwilą śmierci testatora, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek dodatkowych działań.
Zapis windykacyjny umożliwi przekazanie rzeczy oznaczonych co do tożsamości, zbywalnych praw majątkowych, przedsiębiorstw lub gospodarstw rolnych. Możliwym będzie też ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.
Zapisobierca będzie mógł być też spadkobiercą
Aby ustanowić zapis windykacyjny dotyczący konkretnego przedmiotu, przedmiot taki w chwili otwarcia spadku będzie musiał należeć do spadkodawcy. Jeżeli zapis będzie polegał na ustanowieniu użytkowania lub służebności, wówczas przedmiot tego prawa powinien należeć do spadku. Nabycie rzeczy lub prawa na podstawie zapisu windykacyjnego będzie mógł stwierdzić sąd lub notariusz. Zapisobierca może być jednocześnie spadkobiercą. W takim przypadku wartość spadku będzie pomniejszona o zapis. Ułamkowy udział takiej osoby nie będzie pomniejszony.
Gwarancją, aby przez zapis spadkodawca nie mógł ominąć przepisów, będzie możliwość zwrócenia się do zapisobiercy o zachowek.
Zobacz: Prawo do grobu
Prace nad zmianami, konkurencyjne rozwiązania
Oprócz zapisu windykacyjnego możliwe były jeszcze inne rozwiązania. Pomysł umowy na wypadek śmierci przedstawił Senat, rozwiązanie takie było także postulowane przez notariuszy. Umowa miałaby podobną funkcję do zapisu, ale byłaby czynnością dwustronną dokonywaną jeszcze za życia spadkodawcy. Rozwiązanie takie w inny sposób regulowałoby m.in. kwestie długów spadkowych. Sejm przegłosował jednak zapis windykacyjny. Oba postulowane rozwiązania dotyczyły zerwania z obowiązującą dziś zasadą sukcesji uniwersalnej.
Projekt jest teraz w Senacie.