Projekt ustawy o restytucji narodowych dóbr kultury powstał w celu wdrożenia unijnej dyrektywy 2014/60/UE w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego.
Prawne uregulowanie obowiązku prowadzenia ksiąg ewidencyjnych ma zmobilizować podmioty do większej staranności w zakresie podejmowanych działań na rodzimym rynku sztuki oraz zapewnić ochronę zabytków przed zagrożeniami tj. przemyt, kradzież i fałszerstwo. Ustawowe przepisy szczegółowo określające powyższą materię będą wprowadzone do ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 59a i następne).
Projekt wpłynął do Sejmu 8 marca 2017 r., w chwili obecnej ustawa z znajduje się w Senacie.
Zobacz: Sprawy urzędowe
Zasady prowadzenia ksiąg ewidencyjnych
Zgodnie z założeniami projektu obowiązek prowadzenia ksiąg ewidencyjnych dotyczy podmiotów, które profesjonalnie zajmują się handlem zabytkami na terenie Polski. Do tej grupy nie zaliczają się prywatni kolekcjonerzy.
Podmiotami wyspecjalizowanym w zakresie obrotu zabytkami są m. in. antykwariaty oraz domy aukcyjne.
Prowadzenie księgi ewidencyjnej dotyczy zabytków :
- przyjętych lub oferowanych do zbycia,
- zbywanych na własną rzecz lub na rzecz innych osób,
- o wartości przekraczającej 10 000 zł.
Ponad to, do księgi będą również wpisywane ekspertyzy i opinie (w zakresie wyceny lub wskazujące na czas powstania zabytku) wydawane przez podmiot prowadzący ewidencję oraz inne opinie dotyczące zabytku pochodzące od instytucji kultury oraz rzeczoznawców ministra kultury.
Polecamy: E-wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Księga ewidencyjna będzie zawierać w szczególności:
- dane umożliwiające identyfikację i określenie wartości zabytku;
- dane zbywcy oraz nabywcy zabytku, a także osób pośredniczących w zbyciu i nabyciu zabytku, w tym osób reprezentujących osoby prawne (imię, nazwisko, NIP, PESEL, w przypadku cudzoziemców - numer dowodu tożsamości);
- dane osoby, na rzecz której została wydana ekspertyza;
- oryginał lub odpis dokumentu poświadczającego nabycie zabytku przez podmiot prowadzący księgę ewidencyjną wraz z ceną zakupu, a ponadto Jednolitego Dokumentu Administracyjnego (SAD) lub innego dokumentu potwierdzającego dopuszczenie do obrotu w przypadku, jeżeli podmiot ten nabył zabytek poza obszarem celnym Unii Europejskiej;
- odpis faktury lub innego dokumentu poświadczającego zbycie zabytku wraz z ceną sprzedaży;
- odpis ekspertyzy;
- oświadczenie zbywcy dotyczące pochodzenia zabytku i sposobu nabycia go przez zbywcę;
- oświadczenie podmiotu prowadzącego księgę ewidencyjną dotyczące czynności powziętych w celu weryfikacji, czy zabytek nie pochodzi z przestępstwa ani nie został wyprowadzony z terytorium państwa Unii Europejskiej lub państwa trzeciego z naruszeniem prawa, ze wskazaniem informacji uzyskanych z dostępnych rejestrów, wykazów i baz danych.
Podmioty obowiązane będą musiały prowadzić księgi ewidencyjne w formie papierowej oraz przechowywać przez cały okres prowadzenia działalności.
Jak wynika z projektu ustawy Policja i Krajowa Administracja Skarbowa mają prawo, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub z urzędu dokonywać czynności wyjaśniających mających na celu sprawdzenie wykonywania obowiązku prowadzenia księgi ewidencyjnej i prawidłowości jej prowadzenia. Natomiast podmiot zajmujący się handlem zabytkami jest zobowiązany udostępnić księgę sądom powszechnym, sądom administracyjnym oraz innym organom i podmiotom wskazanym w projekcie ustawy na każde ich wezwanie.
Antykwariusz lub odpowiedni pracownik domu aukcyjnego będą zobowiązani wydać na żądanie odpis lub kopię wpisu do księgi ewidencji, a także odpis lub kopię oświadczeń zbywcy lub nabywcy zabytku lub osobie, na rzecz której wydali ekspertyzę objętą wpisem.
Odpowiedzialność karna
Zgodnie z art. 119a projektu ustawy osoby, które wbrew obowiązkowi nie prowadzą księgi ewidencyjnej lub prowadzą ją w sposób nierzetelny lub niezgodny z prawdą, podlegają karze grzywny w wysokości od 20 zł do 5 tyś zł.
Warto podkreślić, iż księgi ewidencyjne będą mogły służyć w przyszłości jako dowód w postępowaniach przed sądami w sprawach dotyczących fałszerstw dzieł sztuki, kradzieży oraz oszustw.
Zobacz też: Sprawy karne
Podstawa prawna:
- Projekt ustawy o restytucji narodowych dóbr kultury z dnia 21 kwietnia 2017 r.
- Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2016 r., poz. 1948)