Jest to rezultat wejścia w życie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, przygotowanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Ustawa 25 sierpnia 2015 r. została podpisana przez Prezydenta RP.
Powstanie ponad 1500 punktów, w których profesjonaliści będą świadczyć pomoc prawną. Dzięki współpracy rządu, samorządów i organizacji pozarządowych ogólnopolski system zagwarantuje nieodpłatny dostęp do porad prawnych na poziomie lokalnym i zniweluje zbyt często występującą w naszym kraju barierę finansową do korzystania z profesjonalnej usługi prawnej.
Nieodpłatna pomoc prawna
Ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną (na etapie przedsądowym) otrzymają:
- młodzież do 26. roku życia,
- osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
- seniorzy po ukończeniu 65 lat,
- osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej,
- kombatanci,
- weterani,
- zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną.
Jednolite standardy udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej zapewni fakt, że będzie ona stanowiła zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Umożliwi to także sprawowanie nadzoru nad jej wykonywaniem oraz zapewni stałe źródło finansowania. Zadanie to będzie finansowane z budżetu państwa. Nieodpłatna pomoc prawna udzielana będzie w punktach określanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Ważnym elementem systemu, będą organizacje pozarządowe. Z uwagi na ich doświadczenie i dorobek, przewidziano możliwość powierzenia im do prowadzenia 50% punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. W skali całego kraju powstanie ponad 1500 punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna.
Zobacz serwis: Sprawy rodzinne
Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielać będą adwokaci i radcowie prawni, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również aplikanci adwokaccy lub radcowscy z upoważnienia odpowiednio – adwokata lub radcy prawnego udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej. Natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie).
Nieodpłatna pomoc prawna będzie udzielana w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie.
Pomoc prawna będzie polegała na:
- udzieleniu informacji o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach;
- przedstawieniu propozycji sposobu rozwiązania problemu prawnego;
- pomocy w sporządzeniu projektu pisma w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy prawnej, (nie obejmuje pism procesowych w postępowaniach przygotowawczym lub sądowym i pism w postępowaniu sądowo-administracyjnym – wówczas osoba uprawniona może wnioskować o ustanowienie pełnomocnika z urzędu);
- sporządzeniu projektu pisma procesowego o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Edukacja prawna
Ustawa przewiduje także działania polegające na kształtowaniu świadomości prawnej obywateli. Zgodnie z tekstem ustawy organy administracji publicznej realizując pozostające w ich właściwości zadania z zakresu edukacji prawnej społeczeństwa będą zobligowane do podejmowania działań edukacyjnych zmierzających do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Zadania będące przedmiotem omawianej problematyki będą mogły być realizowane przez organizacje pożytku publicznego, a także uczelnie prowadzące studia wyższe na kierunku prawo, samorządy zawodowe adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komorników sądowych oraz doradców podatkowych – wyłonione w trybie otwartego konkursu ofert.