Projekt nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Polski został przygotowany przez MSW.
Jak podkreślają eksperci, w Polsce brakuje kompleksowego systemu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej cudzoziemcom. Zajmują się tym przede wszystkim organizacje pozarządowe. Korzystają one m.in. ze specjalnych programów unijnych, jednak wsparcie to często okazuje się niewystarczające.
Z powodu konfliktu ukraińsko-rosyjskiego granice Polski przekracza coraz więcej osób ze wschodniej Ukrainy; wiele z nich stara się o status uchodźcy. W 2013 roku było niespełna 50 takich osób; rok później ponad 2300, a od początku tego roku jest ich już ponad 1000. W związku z tym nieodpłatna pomoc prawna jest jeszcze bardziej potrzebna.
Obowiązek zapewnienia takiej pomocy osobom ubiegającym się o udzielenie ochrony międzynarodowej wynika z przepisów tzw. pakietu azylowego w ramach wspólnego systemu azylowego Unii Europejskiej. Zgodnie z unijną dyrektywą z 2013 r., państwa członkowskie zobowiązane są do udzielania, na prośbę cudzoziemca, takiej pomocy w postępowaniach odwoławczych. Obejmuje to co najmniej przygotowanie wymaganych dokumentów proceduralnych i udział w rozprawie przed sądem w imieniu wnioskodawcy.
W myśl projektu MSW pomoc prawna dla cudzoziemców ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, pozbawionych statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej obejmie postępowania na etapie przedsądowym. Będzie świadczona m.in. przez adwokatów, radców prawnych i organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego wpisane na listę prowadzoną przez Urząd do Spraw Cudzoziemców (UdSC).
Zgodnie z projektem nieodpłatna pomoc prawna będzie przysługiwać w razie wydania cudzoziemcowi przez UdSC decyzji m.in. o odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, umorzeniu postępowania ws. udzielenia ochrony międzynarodowej, przekazaniu wnioskodawcy do innego państwa UE.
Pomoc prawna w ramach postępowań odwoławczych będzie polegała na sporządzeniu odwołania od decyzji UdSC. Cudzoziemiec będzie miał także zapewnionego pełnomocnika oraz tłumacza przed organem drugiej instancji - Radą do Spraw Uchodźców.
Dodatkowym kryterium dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej dla cudzoziemców, którym została wydana decyzja o pozbawieniu statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, będzie poziom ich dochodów. Warunkiem będzie uzyskiwanie dochodu nie większego niż 150 proc. kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej; w przypadku osoby samotnej wynosi ono obecnie 461 zł lub 316 zł na jednego członka w rodzinie.
Cudzoziemiec będzie mógł korzystać z pomocy tylko jednego podmiotu. Pomoc taka nie będzie mu przysługiwała, jeśli ustanowił w swojej sprawie zawodowego pełnomocnika.
Koszt nieodpłatnej pomocy prawnej dla cudzoziemców MSW szacuje na ponad 3 mln zł rocznie.
Źródło: PAP