W dniach 6-7 maja 2014 roku Trybunał Konstytucyjny badał zgodność przepisów dotyczących podwyższenia wieku emerytalnego ze standardem konstytucyjnym. Wnioskiem Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, grupy posłów na Sejm oraz Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych TK zajął się w pełnym składzie (14 sędziów).
Przepisy podwyższające i zrównujące wiek emerytalny kobiet i mężczyzn nie naruszają standardu konstytucyjnego. Za niezgodne z konstytucją TK uznał przepisy o emeryturze częściowej, w zakresie, w jakim uzyskanie uprawnienia na warunkach w nich przewidzianych nie jest ograniczone terminem.
Zadaj pytanie na: Forum
Wyrok TK z dnia 7 maja 2014 roku o sygnaturze K 43/12 nie zapadł jednak jednogłośnie. Zgłoszono aż sześć zdań odrębnych. Zgłosili je: Zbigniew Cieślak, Mirosław Granat, Wojciech Hermeliński, Marek Kotlinowski, Teresa Liszcz, Marek Zubik.
TK odniósł się w głównej mierze do granic swobody ustawodawcy wyznaczającego tzw. wiek emerytalny jako warunek nabycia prawa do emerytury oraz do okoliczności, w jakich ustawodawca jest legitymowany do dokonania zmiany wieku emerytalnego w czasie nabywania uprawnień emerytalnych.
Podwyższanie wieku emerytalnego
Trybunał wskazał, że ustalając górną granicę wieku, którego osiągnięcie warunkuje uzyskanie prawa do emerytury, ustawodawca musi uwzględnić zdolność jednostki do pracy zarobkowej w typowych sytuacjach oraz kierować się dyrektywą, by odbiór wysługi czy zasługi związanej z pracą był w sytuacjach typowych możliwy. Dlatego wyznaczenie wieku emerytalnego na poziomie faktycznie uniemożliwiającym skorzystanie z tego prawa jest konstytucyjnie niedopuszczalne. Granica wieku emerytalnego nie może być więc ustalona w taki sposób (na tak niskim poziomie), by społeczne zobowiązanie, ze względu na liczbę beneficjentów lub okres pobierania przez nich świadczeń, stało się jaskrawo niesprawiedliwe, a nawet niemożliwe do spełnienia.
Zobacz również: Wiek emerytalny 2014
Rozpoznając poszczególne zarzuty sformułowane we wnioskach, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że podwyższenie oraz zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn jest zmianą o istotnych konsekwencjach społecznych.
Zasada ochrony praw nabytych
Orzekając o konstytucyjności wymienionego mechanizmu, Trybunał Konstytucyjny wskazał, że rozstrzygnięcie w zakresie wieku emerytalnego nie naruszyło zasady ochrony nabytych praw emerytalnych. Warunki nabycia prawa do emerytury zmieniły się bowiem dla tych, którzy (przed wejściem w życie ustawy) praw nie nabyli, nie zaś tych, którzy prawa takie uzyskali.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że proces podwyższania wieku emerytalnego został rozłożony w czasie. Dzięki czemu zainteresowani mają możliwość przystosowania się do wprowadzanych zmian. Okres dostosowawczy jest stosunkowo krótki jedynie w przypadku kobiet urodzonych w 1953 r. i mężczyzn urodzonych w roku 1948. Jednak obejmujące ich podwyższenie wieku emerytalnego jest nieznaczne - od 1 do 4 miesięcy. TK odniósł się także do faktu, że proces podwyższania wieku emerytalnego objął co do zasady wszystkich ubezpieczonych, którzy podlegają powszechnemu systemowi emerytalnemu.
Uzasadnieniem wprowadzonych zmian w nabywaniu prawa do emerytury są – zdaniem TK – wartości takie jak sprawiedliwość (tj. możliwie równe ponoszenie kosztów funduszu przez kolejne generacje ubezpieczonych), solidarność społeczna i stabilność finansów publicznych.
Polecamy serwis: Emerytury 2014
Emerytury częściowe
Za niezgodne z konstytucją TK uznał regulacje dotyczące zróżnicowania praw kobiet i mężczyzn, jeśli chodzi o emerytury częściowe. Uzyskanie uprawnienia na warunkach w nich przewidzianych nie jest bowiem ograniczone terminem a tym samym nie jest zharmonizowane ze zrównaniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn.
Źródło: Trybunał Konstytucyjny